ScanImage027 (2)

i drewnianą palisadą w trakcie ich użytkowania, dlatego nic wszytkic z I notowanych prezentują ten sam stopień złożoności systemów' zabezpieczaj; | cych. Niektóre z nich były zamieszkałe tylko przez jedno lub dwa pokolet| ] po czym życie w nich zamierało, natomiast w sąsiedztwie wyrastało nov j siedlisko. Najlepiej można obserwować tę sytuację na przykładzie jednej z lepiej zbadanych osiedli w Ryuge (M. Schmicdehclm, 1959, s. 172n ! W czasie między VI a IX w. liczba budynków jednocześnie użytkowanych oj. przekraczała 4, natomiast w następnych wiekach (X-XI), było to osiedl: I jednodworcze. Współczesne mu osiedle założone w pobliżu było bardż: [ rozbudowane, lecz nie wszystkie z odkrytych śladów budynków musiały by j pozostałościami domów. Nie wykluczone, że w najbliższym sąsiedztwie o11 krytych w Ryuge osiedli funkcjonowały także inne siedliska rodzinne, razer tworząc wspólnotę dysponującą określonym areałem pól uprawnych, pas:-1 wisk i przestrzenią do działalności gospodarczej.

O liczbie gospodarstw rodzinnych pośrednio można wnioskować na poc \ stawie odkrytych cmentarzysk. Każda wpólnota użytkowała jeden z cmer j tarzy, w obrębie którego znajdowało się od 1 2 do kilku kurhanów. Każdy I kurhan wydłużony jest niczym innym, jak zespołem połączonych wspólnyc [ nasypem miejsc do składania spalonych szczątków' zmarłych (ryc. 16). Moź na zatem domniemywać, że użytkownikiem kurhanu była rodzina wiele | pokoleniowa, zaś jego złożoność konstrukcyjna i długość nasypu zależała ot 1 liczby spoczywających w nich szczątków zmarłych jej członków. Z dotycb t czas zbadanych obiektów wynika, że liczba pochówków w kurhanach wy ; dłużonych była różna i wahała się od 1 - 2 do 22 (V.V. Siedov, 1974, s. 24 N.V. Hvośtinśkaja, 1985, s. 31, 32). Cmentarzyska rozrastały się stopniowe ; część kurhanów w ich obrębie była użytkowana równolegle, jedne krótko. [ inne przez wiele pokoleń.

Zróżnicowanie regionalne etnokulturowcj prowincji kurhanów wydłuża nych wyrażało się również w sposobie lokowania poszczególnych gospo j darstw rodzinnych. W jednym z mikroregionów osadniczych wydzielonych [ w dorzeczu jeziora Pihkva, mieszkańcy wspólnoty terytorialnej stawiali sw j zagrody składające się z kilku budynków zrębowych w niewielkich oc I siebie odległościach, wzdłuż krawędzi wysokiego brzegu rzeki (Siczżc), & [ bezpicczając całą powierzchnię zabudowy wspólnym systemem umocnię: [ (E.N. Nosov, 1983, s. 30, 31).

Tylko kilka obszarów osadniczych omawianej prowincji etnokulturów? i zostało zbadanych na tyle, że możliwe jest określenie ich wielkości, charak ; teru i czasu trwania. Każda jednostka terytorialna stanowiła zamknięć krajobrazowo całość, stwarzającą określonej grupie ludzi odpowiednie warunki działalności gospodarczej. Odległości między poszczególnymi zespół* mi osadniczymi wynosiły od 8 do 20 km (K.M. Płotkin, 1982, s. 159). W es# sic między VI a IX w. podział terytorialny osadnictwa zachodniofińskieg¹' w dorzeczu jeziora Pihkva był w zasadzie zakończony. Istnieją przesłań'* j do mniemania, żc jednostki terytorialne tworzyły związki wyższego rzędu [

waruwa z pochówskami, 2 — i/Sfty piacie mwjrjw, % — caler, <1 — apalnn* Irofcri, ^ - granica wykopu, 6 granica czętó nń*xcxooej