ScannedImage 49

Wszystkie te opowieści wprowadzono w celach dydaktycznych nie dla samego przytoczenia historii, lecz aby głosić moralność i uczyć, że Bóg w dawnych czasach zawsze wynagradzał sprawiedliwych, a karał złych. Historia Józefa jest opowiedziana w sposób bardzo interesujący i realistyczny. Zmiany w tym i podobnych wypadkach, jak np. opowieść o odpowiedzi Abrahama na wezwanie jedynego, prawdziwego Boga (snra 21,52 i nast.), mają swoje paralele w Mi draszu, Talmudzie i innych niekanonicznych dziełach żydowskich ¹.

Z postaci Nowego Testamentu wysuwa się tylko Zachariasza, Jana Chrzciciela, Jezusa ('Isa) i Marię. Dwie ostatnie postacie występują na ogół razem. Maria, matka Jezusa, jest także córką 'Imrana i siostrą Aarona^w. Haman (Haman), ulubieniec Ahaswerusa ^u, stał się ministrem faraona ^M. Warto podkreślić, że arabskie formy imion postaci Starego Testamentu przyszły raczej głównie przez język syryjski (np. Nuh — Noe) i grecki (np. Hjas — Eliasz; Junus — Jonasz) niż bezpośrednio z hebrajskiego.

Studium porównawcze powyższych opowieści Koranu i Biblii, jak również dalszych podobnych paralelnych fragmentów, nie ujawnia werbalnej zależności: sura 2,44—58 i Dzieje Apostolskie 7,36—53; sura 2,273 i Mateusz 6,3,4; sura 10,72 i 2 list Piotra 2,5; sury 10,73, 24,50 i Księga Powtórzonego Prawa 26,14, 17; sura 17,23—40 i Księga Wyjścia 20,2—17, Księga Powtórzonego Prawa 5,6—21; sura 21,20 i Apokalipsa 4,8; sura 23,3 i Mateusz 6,7; sura 36,53 i I list do Tesaioniczan, 4,16; sura 39,30 i Mateusz 6,24; sura 42,19 i list do Galatów 6,7—9; sura 48,29 i Marek 4,28; i sura 92,18, Łukasz 11,41. Jedynym ustępem, który może być uważany za cytat bezpośredni, jest sura 21,105, por. Psalm 37,9. Inne, które są uderzająco podobne, to sura 21,104 i Księga Izajasza 34,4; sura 53,39—42 i Księga Ezechiela 18—20; sura 53,45 i I Księga Samuela 2:6; sura 53,49 i I Księga Samuela 2,7. Takie wersety, jak te, w których występują powiedzenia: „oko za oko‘^c (sura 5,49 i Księga Wyjścia 21,23—7), „wielbłąd i igla“ (sura 7,39 i Mateusz 19,24), „dom zbudowany na piasku² (sura 9,110 i Mateusz 7,24—7) i „poznanie smaku śmierci przez każdego człowieka" (sury 21,36; 29,57, 3,182 i list do Hebrajczyków 9,27, 2,9, Mateusz 16,28), stanowią oczywiście stare semickie przysłowia i powiedzenia zarówno hebrajskie, jak i arabskie. Paralele pomiędzy Mateuszem a surami mekkań-skimi wydają się szczególnie liczne. Pewne cudowne czyny, przypisywane Jezusowi jako dziecku, takie jak mówienie w kołysce (sura 3,41) i tworzenie ptaków z gliny (sura 3,43), przypominają podobne czyny zapisane w apokryficznych ewangeliach, łącznie z In^ll a}-Tufulija. Jedyna widoczna paralela z treścią świętych ksiąg Persji występuje w obrazie nieba i piekła, naszkicowanym w realistycznych barwach (sura 56,8—56), co ma swój odpowiednik w późnych pismach Persów. Samo wyobrażenie mogło powstać pod wpływem miniatur i mozaik chrześcijańskich przedstawiających ogrody raju z figurami aniołów, którzy byli przedstawiani jako młodzi mężczyźni i młode kobiety.

Chociaż Koran należy do najmłodszych ksiąg epokowych, to jednak cieszy się większą poczytnością niż jakakolwiek inna księga kiedykolwiek napisana, ponieważ poza zastosowaniem w praktykach religijnych, stanowi ona podręcznik szkolny, z którego prawie każdy muzułmanin uczy się czytać po arabsku. Poza oficjalnym przekładem na język turecki nie ma żadnego autoryzowanego, muzułmańskiego tłumaczenia na inny obcy język. Istnieją nie autoryzowane wolne przekłady interlineame, wykonane przez muzułmanów na liczne języki włącznie z perskim, bengalskim, urdu, marathi, jawajskim i chińskim. Tłumaczenia te wydrukowane są w ten sposób, że pod wierszem oryginalnym podane są słowa w innym języku. Ogółem Koran przetłumaczono na kilkadziesiąt języków^Is.

Skrupulatnie zostały policzone w Koranie słowa (77 934), wersety (6236), a nawet litery (323 621)^M. Pietyzm dla tej księgi osiągnął swój punkt kulminacyjny w późniejszym dogmacie, który mówi, że jest ona „niestworzonym słowem" Boga, stanowiącym echo teorii „Logosu"¹⁵. „Niech nikt nie dotyka jej prócz oczyszczonych" ^lł. W naszych czasach widok muzułmanina podnoszącego kawałek papieru na ulicy i wtykającego go starannie w szparę ściany — w obawie, że jest na nim imię Allacha — nie należy do rzadkości.

Samo słowo Qur'an oznacza recytację, czytanie, przemówienie. Księga ta przeznaczona jest do recytacji na głos i powinno się słuchać charakterystycznego, silnego i żywego głosu, aby należycie ją ocenić. Niemała jej siła spoczywa w ekspresyjności, w rymie, rytmie i melodyjności, które nie mogą być odtworzone w tłumaczeniu. Objętość jej wynosi cztery piąte objętości Arabskiego Nowego Testamentu. Koran wywiera religijny wpływ jako podstawa islamu i ostateczny autorytet w sprawach duchowych i etycznych. I to jest tylko jedna strona jego znaczenia. Teologia, prawo i nauka, uważane przez muzułmanów za różne aspekty jednego i tego samego zagadnienia, czynią Koran podręcznikiem naukowym i szkolnym służącym do zdobycia wykształcenia ogólnego. W takiej szkole, jak ał-Azhar w Kairze, największym muzułmańskim uniwersytecie na świecie, księga ta wciąż stanowi podstawę całego programu studiów. Jej wpływ literacki może być oceniony, gdy zdamy sobie sprawę, że jedynie dzięki niej rozmaite dialekty ludów mówiących po arabsku nie roz- ²

109

1

Patrz The Legacy oj Izrael, wyd. E. E. Bevan and C. Singer, Oiford 1928, e. 129-171.

» Sury 19, 16-29; 3, 31-40. ^u Ka. Estery 3, 1. ^u Sury 28, 38; 40, 38.

2

Pierwszym przekładem na obcy język było tłumaczenie na łacinę ok. 11411, dokonane pod nadzorem Piotra Czcigodnego, opata Cluny, który zapewnił sobie pomoo trzech uczonych chrześcijańskich i jednego Araba, usiłując zbió dogmaty islamu. Pierwsze tłumaczenie na język angielski ukazało się w 1649 r. (London) The Aleoran o/ Mahomet.

Tłumaczenie Sale’a (z 1734) z oryginalnego języka arabskiego jest parafrazą dokonaną pod wpływem wersji łacińskiej Marracciego Refutatio Alcorani (z 1698 r.); przekład Rodwella z 1861 r. porządkuje sury chronologicznie; Tłumaczenie Palmera z 1880 r. — usiłuje nadać posmak orientalny. Szczególnie udane jest tłumaczenie Marmaduke Pickthalla z 1930 r. Richard Bell (1937-1939) próbował dokonać krytycznego nowego układu wersetów. Najwcześniejsze drukowane arabskie wydanie Koranu zostało dokonane pomiędzy 1485 a 1499 r. w Weneoji przez Alessandro de Paganini.

** Są jeszcze inne obliczenia. ^u Por. Jan 1,1; Ks. Przypowieści 22-30.

“ Sura 66, 78.