Schaeffler Filozofia Religii9

' T

nu Ulu Imcliuń Puuiownft ów ukl uiAwUmln Juwl w ImUjuiu mówłu-niem na granicy języka, ą rodzaj rzeczywialośd Jego przedmiotu jest w istocie możliwością wzywania imieniem na granicy bez-

imienności.

Z takich doświadczeń mówienia na granicy języka, wzywal-pej obecności boskości na granicy bezimienności wynika w rezultacie specyficzny dla religii sposób czucia się jedynie osobą przemijającą i antycypowania otwartej przyszłości. Właśnie na tym przykładzie widać wyraźnie, jak dialektyka hierofanii rozwija się w historię religii. Żądanie przejścia od dialektyki hierofanii do| fenomenologii historyczności religii i historii wszystkich religii, f l można dlatego spełnić tylko wówczas, gdy fenomenologiczny spo- I tfeób stawiania zadań będzie się posługiwał metodami analityki transcendentalnej i zastosuje je w języku religii. .

V. „PRZEWRÓT LINGWISTYCZNY” I FILOZOFIA RELIGII JAKO ANALIZA JĘZYKA RELIGIJNEGO

Wyrażenie „przewrót lingwistyczny” (linguistic tum) zostało użyte na określenie pewnego procesu, który dał się zaobserwować w ostatnich dziesięcioleciach — w Niemczech właściwie dopiero w ostatnim dziesięcioleciu — we wszystkich niemal dziedzinach filozofii. Problemy, które już od czasów antycznych często nurtowały filozofię, chociaż ciągnąca się wiekami dyskusja nie przynosiła i żadnej zgody, miały być obecnie przekształcone w argu-mentatywnie rozstrzygaine alternatywy, przez i^ynięnie..przedmiotem ich badań nie spraw bezpośrednio podlegających dyskusji, lecz języka używanego do ich omawiania. Przy tym byłoby nieporozumieniem, gdyby chciano sądzić, że chodzi tylko o wstępny egzamin „instrumentów językowych”, który można by odróżnić od właściwej „dyskusji rzeczowej”, tak iż po rozstrzygnięciu tych „zagadnień wstępnych” można by wreszcie przystąpić „do sprawy”. Myśl leżąca u podstaw „przewrotu lingwistycznego” zawiera raczej twierdzenie, że pytanie, czym są przedmioty, do których odnosimy się mówiąc, poza owym odniesieniem ustrukturalizowa-nym językowo, pozostaje pytaniem pozbawionym sensu.

Tak więc pytanie o ostateczne przyczyny, z których rnogą byc wyprowadzane fenomeny świata zjawisk (klasyczne pytanie o archai), zostało przetransponowane na pytanie o formę językową uzasadnienia i o również językowo ustalone kryteria tego, czy. uzasadnienie może być uznane za „wystarczające”. Pytanie

0 normy działania stało się pytaniem o formę językową argumentacji podprowadzającej pod praktykę. ^Pytanie , o warunki

1 granice poznania stało się pytaniem o warunki tego, że znaki językowe i kombinacje znakowe odnoszą się do czegoś i wskazują na coś w przedmiocie, do którego się odnoszą. Przede wszystkim zaś pytanie filozoficzne o „istotę” rzeczy zostało przetransponowane w pytanie o sposób postępowania, przez który można ustalić, względnie objaśnić znaczenie słów.