SDC11392

4. GŁÓWNE TYPY POSTAW RODZICIELSKICH

Wstępne założenia modelu

Opierając się na istniejących modelach typologii,postaw rodzicielskich prowadziłam badania sprawdzające wartość i przydatność tych modeli w pracy klinicz*: nej, a także znaczenie poszczególnych typów postaw^ dla opisu i wyjaśnienia zachowania rodziców. Głó\y|! nym celem moich prac badawczych było zaspokojenie' praktycznych potrzeb poradnictwa dla rodziców, obejmującego m. in. zarówno diagnostykę postaw rodziców^ wobec dziecka, jak i oddziaływanie na ich niewłaściwej postawy, o ile takie zostały stwierdzone. Powstała konieczność opracowania typologii postaw rodzicielskich, obejmującej główne typy postaw wymagających modyfikacji oraz takich, które ewentualnie należy podtrzymać czy to rozwijając je, czy wzmacniając, ponie-*; waż stwarzają warunki dla prawidłowego rozwoju osobowości dziecka. Temu praktycznemu celowi służyły! zarówno przeprowadzane badania, jak i rozważania teoretyczne.

Uogólnień dotyczących postaw i sposobów oddziały*! wania na nie¹ dokonałam w oparciu o wyniki indywidualnej pracy z rodzicami. Zbadałam 283 rodziny i poddałam krócej lub dłużej trwającemu oddziaływaniu psychoterapeutycznemu 412 osób (matek, ojców, babć). Równocześnie z gromadzącym się materiałem klinicznym dotyczącym stosunków rodziców i dzieci badałam

znaczenie poszczególnych postaw rodzicielskich z punktu widzenia ich wpływu na rozwój i zdrowie dziecka. Badania objęły rodziców dzieci o różnych rodzajach zaburzeń w zachowaniu oraz rodziców dzieci zdrowych, nie odbiegających swym zachowaniem od normy. Przy badaniu rodziców dzieci przejawiających zaburzenia w zachowaniu, brałam także pod uwagę ewentualność wpływu uszkodzenia organicznego.

Budowany i sprawdzany w czasie pracy klinicznej model postaw rodzicielskich miał spełniać podwójne zadanie. Z jednej strony miał ułatwić czynności diagnostyczne, a więc opis cząstkowych postaw rodziców i rozpoznanie, jaki tworzą zespół (syndrom) i któremu z głównych typów postaw odpowiadają. Jednakże, ponieważ praca z rodzicami nie kończy się na rozpoznaniu, opracowywany model miał spełniać także rolę pomocniczą w wyznaczeniu kierunku oddziaływania na, rodziców. Wychodząc z założenia, że wzmacnianie, „nagradzanie” korzystnego dla dziecka, a więc pożądanego sposobu ustosunkowania się rodziców da przy oddziaływaniu lepsze rezultaty, niż zakaz niekorzystnego ustosunkowania się i ganienie rodziców za takie zachowanie; budowany model powinien zawierać obok głównych typów postaw niewłaściwych także typy postaw pożądanych, czyli takich, które spotyka się zwykle u rodziców dzieci zdrowych, nie sprawiających poważniejszych kłopotów swym zachowaniem. Wyróżnienie w modelu głównych typów zachowań i postaw rodziców korzystnych dla dziecka miało na celu wskazanie kierunku oddziaływania. I ten drugi cel, który stawiałam budowanemu modelowi typologii, odróżniał go od istniejących już i wspomnianych uprzednio, których jedynym celem był opis. Podjęte prace doprowadziły do zbudowania własnego modelu, odróżniającego właściwe, prawidłowe postawy rodzicielskie od postaw niewłaściwych, nieprawidłowych.

63

1

Por. rozdz. 13 pt. „Oddziaływanie na postawy rodzicielskie’^