Skan20101016005

mog-ietn efektywnego działania struktury społecznej. Systemy społeczne muszą zapewnić v odpowiednim stopniu - jak móifią we Francji quant-a-soi - sferę prywatności wolną od społecznego nadzoru.

Mechanizm uwolnienia od obserwacji może oczywiście zawieść. Gdyby polityk lub mąż stanu został całkiem usunięty z życia publicznego, kontrola jego zachowali zostałaby odpowiednio zmniejszona. Anonimowa siła przejawiana anonimowo nie tworzy stabilnej struktury relacji społecznych, spełniających wartości społeczeństwa, jak uczy historia tajnej policji. Kauczyciel, który jest całkowicie odcięty od kontroli kolegów i zwierzchników, może nie spełniać minimum wymagań swego statusu. Lekarz w swej prywatnej praktyce, który jest uwolniony od ocen kompetentnych kolegów, może dopuścić w wypełnianiu swej roli do obniżenia przeciętnych wymaganych standardów. Tajny policjant może naruszyć podstawowe wartości i nie zostanie to wykryte.

Wszystko to oznacza, że jest potrzebny pewien stopień obserwo-walności pełnienia roli przez partnerów zespołu ról_f jeśli ma być speł ni ona społeczna potrzeba, odpowiedzialności. Ten stan rzeczy oczywiście nie zaprzecza wcześniejszym ustaleniom, iż pewien stopień uwolnienia od kontroli jest także potrzebny dla efektywnego działania struktur społecznych. Zamiast brać te dwa twierdzenia rozłącznie, połączmy je razem i wtedy otrzymamy optimum obserwowałności, trudne, jak dotąd -do określenia w mierzalnych terminach i niewątpliwie różne dla różnych statusów społecznych. To optimum przyczyniałoby się równocześnie do określenia odpowiedzialnego pełnienia roli i do jej autonomii przy ui^głę dnieniu istniejącego w danym momencie w zespole ról podziału władzy. Różnorodna wzory kontroli mogą. działać tak, aby umożliwić posiadaczom statusów społecznych podołanie konfliktowym oczekiwaniom ze strony partnerów ich zespołów ról.

4. Kechanizia przyczyniający sie do dostrzeżenia przez członków za społu ról ich konfliktowych żądań skierowany ch na jednostki zajmujące dany status społeczny. Mechanizm ten Jest wynikiem istniejącej s truktury władzy i wzorów uwolnienia od obaerwowalnośoi j tutaj wymaga ty3-ko skomentowania• Tak długo, jak długo partnerzy zespołu ról są nie świadomi, że icłi żądania w stosunku do posia.da.oza. statusu są sprzeczne, każdy partner może narzucać lau własne żądania. Yzór jest zatem następujący: wielu przeciw jednemu. Ale kiedy stanie się jasne, że żądania innycłi partnerów zespołu ról są przeciwstawne, wtedy zadaniem zespołu ról, a nie zadaniem danego posiadacza statusu, jest rozwiązanie tych. przeciwieństw, zarówno poprzez walkę wykluczających się sił, jak i poprzez pewien kompromis. Jeżeli, konflikt stanie się jawny, nacisk na posiadacza statusu zostanie czasowo złagodzony.

¥ takich przypadkach posiadacze statusu, podlegając konfliktowym wymaganiom i oczekiwaniom, mogą znaleźć się w roli tertius gaudens, trzeciej /a ozęściej n-tej/ strony, która godzi konflikt. Posiadacz statusu., pierwotnie w centrum konfliktu, faktycznie staje się więcej lub raniej wpływowym świadkiem, którego zadaniem jest zająć się skrajnie konfliktowymi żądaniami partnerów swego zespołu ról i stworzyć z nich problem dla nioh, nie zaś dla siebie, rozwiązując ich przeciwstawne żądania. Często wy star ozy zmiana struktury sytuacji.

Ten mechanizm społeczny może działać na zasadzie e3iabaowastia pewnej formy opisanej przez F.H. Allporta jako pluralistyczna ignorancja - to jest sposobu, w jaki poszczególni członkowie grup udają, że są faktycznie odosobnieni w swych postawach społecznych i oczekiwaniach, nieświadomi, że inni prywatnie je podzielają. Jest to często obserwowany stan grupy, która jest tak zorganizowana, że wzajemna obserwacja członków jest niewielka. To podstawowe pojęcie pluralistycznej ignorancji może jednakże zostać tak użytecznie rozszerzone, aby objąć formalnie podobny, ale rzeczywiście różny stan. Jest to stan, w którym partnerzy zespołu ról nie" wiedzą, że ich oczekiwania co do odpowiedniego zachowania posiadacza statusu są różne od tych, które mają Inni partnerzy zespołu ról. Majmy tu dwa rodzaje ^Bpluralis

137