0062

Systemy polityczne współczesnego świata

czy też sposób osadzenia partii w strukturze społeczeństwa i państwa (np. poparcie udzielone przez silną funkcjonalną grupę interesu). Partie polityczne na miarę aktualnych aspiracji formułują określone strategie polityczne. Partie duże chętniej niż partie małe będą sięgać po strategie maksymalistyczne. Ugrupowania, które dysponują znacznymi zasobami (np. organizacyjnymi, ludzkimi czy finansowymi), będą preferować strategie ofensywne, dążąc do powiększenia swego stanu posiadania w parlamencie, co oznacza, że decydują się jednocześnie na stosowanie strategii konfrontacyjnych. Z kolei partie dysponujące silnym mandatem wyborczym mogą zdecydować się nawet na przyjęcie strategii zmierzających do przekształcenia istniejącej struktury społeczeństwa (również katalogu wartości), by w ten sposób wykreować jeszcze bardziej sprzyjające im otoczenie społeczne (np. zmiana struktury zatrudnienia czy zmiana stosunków własnościowych). Natomiast partie w reżimach niedemokratycznych czy też systemach poszukujących nowej tożsamości politycznej mają tendencję do posługiwania się instrumentami politycznymi (z siłą przymusu włącznie) jako sposobem gwarantowania realizacji swych aspiracji, niejednokrotnie racjonalizowanych w postaci haseł ideologicznych lub w formie przesłania i posłannictwa społecznego. Ich aspiracje nie są kształtowane i weryfikowane w ramach rywalizacyjnego układu oddziaływań politycznych, ale raczej narzucane jednostronnie poprzez podejmowanie konkretnych decyzji politycznych. W wielu nowo powstałych państwach partie polityczne, które kierowały procesem wyzwalania spod zależności kolonialnej, ujawniają silną skłonność do petryfikowania układu mono-partyjnego, nawet w formie zapisu ustawowego czy konstytucyjnego. Np. rządząca w Bangladeszu Liga Awami (Ludowa) w 1973 r. wprowadziła system prezydencki, oparty na rządach jednej partii, oraz zakaz funkcjonowania wszystkich partii z wyjątkiem jej samej. W podobny sposób postępowały partie w Afryce. Np. w Kenii, poczynając od 1969 r., mieliśmy do czynienia z systemem de facto jednopartyjnym po likwidacji ostatniej partii opozycyjnej - Kenijskiej Unii Ludowej (KPU), a w 1982 r. monopol KANU został ostatecznie zalegalizowany. W Malawi od 1966 r. jedyną legalną partią była Partia Kongresu Malawi (MCP), zaś w Zambii od 1973 r. partia prezydenta Kennetha Kaundy - Zjednoczona Narodowa Partia Niepodległości (UNIP). Jeżeli w wypadku dwóch pierwszych krajów afrykańskich oraz Bangladeszu partie polityczne w latach 90. plasują swe aspiracje polityczne w ramach rywalizacyjnego rynku politycznego, to w Zambii nowa partia, Ruch na rzecz Wielopartyjnej Demokracji (MMD) prezydenta Frederika Chiluba, stara się kontynuować strategie ograniczania wobec pozostałych ugrupowań, stosowane wcześniej przez UNIP