skanowanie0004 (141)

)2 Różnorodność organizmów — przegląd systematyczny

Rys. 3.4. Sinice kolonijne: A — trzęsidło (Nostoc sp.; rozgałęziona kolonia nitkowata w śluzowej )toczce), B — stygonema (Stigonema sp.; fragment kolonii)

go chlorofilu. Barwniki są zawarte w tylakoidach (ciałkach chromatoforowych). W cytoplazmie nie ma wakuoli. Protoplast otacza wielowarstwowa muko-peptydowa ściana komórkowa, często pokryta grubą warstwą śluzu. Sinice rozmnażają się przez podział komórki lub fragmentację kolonii. Kolonie powstają wtedy, gdy komórki potomne nie odłączają się od siebie, lecz pozostają we wspólnej pochwie śluzowej (rys. 3.4). Szczególną właściwością sinic jest zdolność licznych gatunków do przyswajania azotu atmosferycznego.

Sinice są bardzo rozpowszechnione w przyrodzie. Występują w rozmaitych siedliskach, najliczniej w wodnych, gdzie—wchodząc w skład planktonu — należą do głównych producentów materii organicznej. Ich masowe pojawy w jeziorach, ale także w morzach, spowodowane nadmiernym użyźnieniem wód, są przyczyną tzw. zakwitów wody. Zakwity są szkodliwe dla innych organizmów, głównie ryb, utrudniają bowiem napowietrzanie zbiornika, a poza tym z gnijących mas martwych sinic wydzielają się do wody toksyczne substancje.

Sinice zasiedlają też wszelkie miejsca wilgotne — skały, dachy, korę drzew, powierzchnię gleby itp. Są przy tym bardzo odporne na wysychanie. Formy glebowe, zwłaszcza asymilujące azot atmosferyczny, mają duży udział w procesach gle-botwórczych. Znalazły nawet zastosowanie w rolnictwie. Wprowadzenie wiążących azot sinic na pola ryżowe przyczynia sie do znacznego wzrostu plonów. Rola biologiczna sinic lądowych to przede wszystkim ich działalność pionierska — przygotowywanie jałowych siedlisk dla organizmów bardziej wymagających.

Niektóre sinice wchodzą w ścisłe związki z innymi organizmami: pierwotniakami, glonami, grzybami (zob. rozdz. 3.7.3) i roślinami. Żyjąc na przykład w ciele pewnych pełzaków, pełnią u nich rolę chro-matoforów.

Uprzednio sinice były zaliczane do roślin i traktowane jako jeden z typów glonów. Także i teraz, ze względu na biologiczną działalność sinic, często mówi się o nich jako o glonach, ale glonach rozumianych wyłącznie jako grupa ekologiczna.