skanowanie0015

Historyczny kontekst zarządzania

Myśl w dziedzinie zarządzania kształtowała się przez całe wieki pod wpływem trzech głównych zespołów sił. Owe siły społeczne, gospodarcze i polityczne nadal wpływają na współczesną teorię zarządzania.

siły społeczne

Normy i wartości, które cechują kulturę.

Zrozumienie sił społecznych. Siły społeczne są to normy i wartości, którymi odznacza sTędaha kultura. We wczesnym okresie amerykańskiej przedsiębiorczości właściciele na ogół sami zarządzali swoimi firmami. W miarę jednak rozrastania się przedsiębiorstw, do ich prowadzenia zaczęto zatrudniać zawodowych menedżerów, w tym też okresie zaczęła się organizować siła robocza. Robotnicy w większych organizacjach często byli traktowani z pogardą, a zaciekłe strajki dzieliły pracowników i kierownictwa firm. Vanderbilt nj5. głosił: „Opinia publiczna? Do diabła z opinią publiczną”. Trudno sobie wyobrazić, by dziś taka arogancja mogła być tolerowana, jednakże przed laty była ona odzwierciedleniem siły i postawy biznesu w społeczeństwie. Na przestrzeni lat nastąpiły ogromne zmiany w umowie społecznej pomiędzy robotnikami i przedsiębiorstwami, dla których pracowali. Ż początku robotnicy otrzymywali symboliczną płacę i w swej pracy byli całkowicie zdani na łaskę i niełaskę pracodawcy. Dzisiejsi robotnicy poczynili jednak wielkie postępy. Idee wolności i sprawiedliwości w zakładzie pracy coraz bardziej się upowszechniają, robotnicy są chronieni rozmaitymi prawami federalnymi, same zaś organizacje stają się coraz bardziej wrażliwe na potrzeby robotników⁹. Zmiany tych i innych czynników społecznych odegrały ważną rolę w kształtowaniu teorii zarządzania w takich dziedzinach, jak motywacja, przywództwo i zarządzanie zasobami ludzkimi.

k /

siły ekonomiczne

Siły związane z systemami gospodarczymi i ogólnymi warunkami i tendencjami w gospodarce.

Zrozumienie sił ekonomicznych. W podobny sposób również siły ekonomiczne, albo czynniki związane z systemami gospodarczymi i ogólnymi warunkami i tendencjami w gospodarce, wpłynęły na kształt teorii zarządzania. Stany Zjednoczone mają gospodarkę rynkową opartą na zasadach własności prywatnej, wolności ekonomicznej, konkurencyjnych rynków i ograniczonej roli państwa. Większość głównych krajów uprzemysłowionych wykorzystuje podobne systemy. W takich systemach dostępność zasobów, łatwość ich nabycia oraz rodzaje dóbr

68 I. Wprowadzenie do zarządzania

i usług, jakich potrzebują konsumenci, odgrywają istotną rolę w określeniu pola działania dla zarządzania. Również tendencje ogólnogospodarcze i charakter konkurencji wywierają poważny wpływ na organizacje. Pewną rolę odegrało także nasilenie w ostatnich latach konkurencji globalnej. W ramach współczesnej teorii zarządzania czynniki ekonomiczne wywierały wpływ na sposób myślenia w najrozmaitszych dziedzinach, włącznie z analizą środowiska, planowaniem strategicznym i projektowaniem organizacji^l0.

siły polityczne

Instytucje sprawujące władzę polityczną oraz ogólna polityka i postawa rządu wobec działalności gospodarczej.

Zrozumienie sił politycznych. Siły polityczne obejmują instytucje sprawujące władze-polityczną. a także ogólną politykę i postawę rządu wobec działalności gospodarczej. .Czynniki te wywierają zarówno ogólny, jak i konkretny wpływ na teorię zarządzania. Ogólna polityka rządu wobec regulacji działalności gospodarczej odgrywa ważną rolę dla sposobu, w jaki zarządzane są organizacje. Teoria zarządzania odnosząca się do firm działających w silnie regulowanych gałęziach, jak np. usługi zakładów użyteczności publicznej, znacznie się różni od teorii dotyczącej takich firm, jak Sears, Roebuck and Co., działających w mniej regulowanych gałęziach, jak np. handel detaliczny. Jeżeli chodzi o bardziej konkretne przypadki, to wyroki sądowe, takie jak wydany na Exxon Corporation (za wyciek ropy z tankowca Valdez) czy Texaco Inc. (za ingerencję we wcześniej zapowiedzianą fuzję pomiędzy Getty Petroleum Corp. i Pennzoil), mają poważne konsekwencje dla zarządzania innymi organizacjami. Zarówno ogólne, jak i specyficzne czynniki polityczne wywierają wpływ na teorię zarządzania w takich dziedzinach, jak analiza środowiska, planowanie, projektowanie organizacji, prawa pracownicze i kontrola.

Zarządzanie w praktyce

Wkład spoza dyscypliny

Są teoretycy, którzy cale życie poświęcili studiowaniu zarządzania i zachowań organizacyjnych, a czasopisma naukowe z tej dziedziny pełne są świeżych idei i teorii pokazujących, jak najlepiej pracować z ludźmi i kierować nimi w organizacjach. A jednak często najbardziej radykalne zmiany w dziedzinie zarządzania są wynikiem wkładu ludzi spoza tej dyscypliny. Autsajderzy, nieobciążeni tradycjami i założeniami, które leżą u podstaw głównej części teorii zarządzania, mogą czasami zakwestionować te założenia, występując w obronie cennych, nowych podejść do zarządzania.

Tak np. antropolodzy są często dość stereotypowo postrzegani jako badacze, którzy lepiej się czują studiując egzotyczne kultury niż amerykańskie życie gospodarcze, a jednak sektor prywatny zatrudnia rekordową wprost ich liczbę. Według dyrektora Pało Alto Research Center Xerox Corp.,

2. Ewolucja zarządzania 69