skanowanie0034 (35)

Wprowadzenie 3 7

dotyczące uczenia się, motywacji, dyscypliny, osiągnięć, różnic indywidualnych. Na tym poziomic stają się one w zasadzie konstruktami teoretycznymi w tym sensie, że można je znaleźć w pedagogicznej literaturze naukowej, że można nauczyć się ich poprzez dyskusję naukową i że zostały stworzone po to, by opisywać i wyjaśniać proces dydaktyczny w ogóle, a nie pracę jakiegoś nauczyciela czy przebieg jakiejś lekcji.

Rezultatem problematyczności praktycznej jest działanie wynikające z czegoś innego niż uzasadnianie praktyki przez teorię; czynności rutynowe wydają się tak oczywiste, że można uczynić je przedmiotem zarówno problematyczności, jak i świadomości. Posługując się czynnościami rutynowymi, możemy wydobyć problematyczność, jeśli postawimy tego rodzaju pytania

0    nasze działanie, których zwykle sobie nie zadajemy. Analiza problematyczności prowadzi do umieszczenia naszych przekonań i postaw zawodowych w szerszym kontekście. W efekcie powinna narodzić się radykalna samoświadomość profesjonalna, o którą w ostatnich czasach tak bardzo się zabiega (Smyth 1985). W kształceniu nauczycieli w większym niż dotychczas stopniu trzeba uwzględniać sposób, w jaki teorie pedagogiczne są indywidualnie spostrzegane, przyjmowane i rekonstruowane przez czynnych nauczycieli.

Sedno w tym, że to najczęściej problematyczność praktyczna jest początkiem uświadamiana sobie rozmaitych właściwości naszych działań pedagogicznych. Łatwo wykazać, że zarówno nauczyciel, którego klasa nie hałasuje, jak ten, w którego klasie panuje wrzawa i który chciałby wiedzieć, jak najlepiej uciszyć uczniów (problematyczność praktyczna), posługują się w związku z hałasem na lekcjach pewnymi czynnościami rutynowymi. Rozważyć tylko trzeba, do jakich teorii pedagogicznych odwołują się. dlaczego te właśnie teorie wybrali i dlaczego chcą, by w klasie było cicho.

Większość nauczycieli zdaje sobie sprawę, że chociaż na początku ich czynności rutynowe mogły być intencjonalnie planowane i wypróbowywane. to z czasem, w miarę nabywania biegłości w ich stosowaniu, wchodzą one w nawyk i toczą się bez udziału świadomości. Nawyki stają się niekiedy tak mocne, że nie potrafimy wyjaśnić, dlaczego postąpiliśmy tak, a nic inaczej.

1    okrywamy sprawę mgłą tajemnicy, odwołując się do zawodowej intuicji lub po prostu twierdzenia, że to jest zrozumiałe samo przez się.

Wiciu ludzi, nauczyciele nie stanowią tu wyjątku, pragnie wiedzieć coś więcej o tym, jak postępują, gdyż wiedza tego rodzaju wzmacnia ich możliwości i efektywność działania. Dla tego celu zdarzenia krytyczne mogą okazać się bardzo przydatne, ponieważ dostarczają nauczycielowi narzędzia uświadamiania sobie natury zawodowych przekonań i związanych z nimi problematyczno-ści, kwestionowania własnych działań i konkretyzowania abstrakcyjnych zwykle pojęć w rodzaju sprawiedliwości społecznej. Wszystko to są procesy głęboko osadzone w teorii, a ich implikacje wykraczają poza ramy tej książki. Wróćmy do zagadnienia, jak problematyczność wpływa na naszą pracę.