29 (573)

MODELE PROCESU KOMUNIKOWANIA 67

W modelu Molesa ważne jest wprowadzenie elementu uczenia się do analizy procesu komunikowania. Uczenie ma formę pasywną; jednak w umyśle odbiorcy możliwe jest stopniowe rozszerzanie zakresu wspólnoty kodu semantycznego oraz wiedzy, a tym samym powiększanie możliwości jakościowo bogatszego komunikowania.

3,2.2, MODEL EKSPRESYJNY LUB RYTUALNY

James Carey [1975] wskazał na alternatywny model komunikowania, zgodnie z którym „komunikowanie jest postrzegane w takich kategoriach jak: podzielanie, uczestnictwo, stowarzyszenie, braterstwo, posiadanie wspólnej wiary''. W tej perspektywie komunikowanie nie jest nastawione na rozpowszechnianie przekazu w przestrzeni, ale na podtrzymanie społeczeństwa w czasie; nfe jest aktem wysyłania taiomiacfi# lecz publicznym przedstawianiem „podzielanych społecznie przekonań".

Taki alternatywny model komunikowania może być także nazwany „ekspresyjnym", gdyż kładzie nacisk na psychiczną satysfakcję nadawcy (i odbiorcy), a nie na cel instrumentalny. Opiera się na podzielanych znaczeniach i emocjach. Łączność jest celem samym w sobie, komunikowanie ma charakter celebracyjny, dekoratywny, nie utylitarny, ma także element „działania", aktorstwa. Przekaz jest ukryty i wieloznaczny, zależny od skojarzeń i symboli obecnych w kulturze. Medium i przekaz trudne są do oddzielenia.

Komunikowanie rytualne ma głównie funkcje społeczne, pełni rolę unifikującą i podtrzymującą spójność grupy. Jego symbole są przeto eksploatowane także w reklamie i propagandzie politycznej. Przykłady łatwo znaleźć w religii, sztuce, w ceremoniałach publicznych i festiwalach [Katz i Dayan, 1992].

Rys. 18, Model komunikowania jako rytuału: choinka jako wspólny symbol dla uczestników