2091575853

41

WPROWADZANIE MODELU MEDIÓW PUBLICZNYCH W POLSCE

Zasady te odwołują się do koncepcji pierwszego zarządzającego BBC Reitha, według której radio ponosiło odpowiedzialność moralną za swą działalność. Brytyjczycy jeszcze do dzisiaj są więc przekonani, że zadanie telewizji publicznej to m.in. dążenie do poprawy jakości życia, a nie tylko zapełnianie czasu wolnego.

Drugi element brytyjskiego modelu mediów publicznych to jego różnorodność. Program publicznych mediów brytyjskich musiał uwzględniać gusta całej publiczności opodatkowującej się na jej rzecz. Idei służby publicznej mediów nie należy jednak traktować jako czegoś stałego i niezmiennego: samo powoływanie się na zasady Reitha musi przy tym uwzględniać fakt, że od lat trzydziestych naszego wieku w modelu mediów publicznych pojawiły się komercjalizacja i profesjonalizacja. Model BBC i jego historia pełne są także przykładów konfliktów politycznych. Zwłaszcza programom informacyjnym BBC zarzuca się często, że ich informacje polityczne są informacjami parlamentarnymi¹.

Podobnie publiczne media we Francji w ostatnich dwudziestu latach były narażone na stałą interwencję rządów, trapiła je także niewydolność gospodarcza i organizacyjna. Modelowym niemal przykładem kłopotów politycznych i strukturalnych mediów publicznych stała się włoska RAI². W wielu modelach europejskich przyjmuje się niezależność mediów publicznych od rządów za kwestię najważniejszą, co jednak ostatecznie oznacza, że podstawowy wpływ na ich działanie mają parlamenty, aż do bezpośredniej ingerencji w sprawy programowe i kadrowe. Wszędzie też następuje ewolucja od centralnie kierowanego modelu, subsydiowanego przez państwo, do form bardziej komercyjnych. BBC nieobce są problemy z obsadą rady nadzorczej telewizji, w której zgodnie z przyjętymi zasadami zawsze powinien zasiadać: „związkowiec, bankier, ktoś z oficjeli ministerstwa spraw zagranicznych albo dyplomata, i co przynosi najwięcej szkody, grupa pań i panów polityków”³.

Reformy prowadzone w Polsce od 1989 r. przyniosły ze sobą zderzenie wszystkich wymienionych wyżej tendencji w funkcjonowaniu systemów dualnych, a w ich ramach mediów publicznych. Z jednej strony bardzo silne było dążenie do zbudowania otwartego systemu komunikowania ze sprawnym przepływem informacji, z drugiej zaś wyraźna była konieczność odnalezienia nowego miejsca na rynku. Komisja powołana przez Andrzeja Drawicza w 1989 r. przygotowała szereg dokumentów, które dobrze ilustrują polską koncepcję mediów publicznych końca lat osiemdziesiątych. Czytamy w nich m.in.: „[...] Radio i telewizja w Polsce powinny dążyć do pełnego zaspokajania potrzeb odbiorców, realizować zasadę wolności słowa, sprzyjać politycznej i społecznej aktywności obywateli oraz tworzeniu społeczeństwa obywatelskiego i demokratyzacji systemu sprawowania władzy, pobudzaniu kultury i sztuki. W tym celu system radia i telewizji musi mieć charakter otwarty, demokratyczny i pluralistyczny, tj. każdej liczącej się grupie i sile społecznej tworzyć możliwość upowszechniania swoich poglądów w skali odpowiedniej do zasięgu jej oddziaływania w celu pozyskiwania zwolenników oraz wpływania zarówno na opinię publiczną jak i na władze”⁴. W tym dokumencie pojawia się koncepcja „złożenia” polskiego systemu mediów

1

J. G. Blumler, The British Approach to Public Ser\>ice Broadcasting: Front Confidence to Uncertainity. W: R. K. Avery (ed.), Public Service Broadcasting in a Multichannel Environment. The History and Survival of an Idea. New York, London 1993, s. 13.

2

T. Vedel, J. Bourdon, French Public Senuce Broadcasting :Front Monopoly to Marginalization. W: R. K. Avery (ed.), op. cit._% s. 29 i n.

3

Twelve Good Reasons to Worry About the Futurę of the BBC, „BBC Journal" 2000 Monday, January 31, www.bbc.co.uk

4

Główne założenia reformy radia i telewizji, „Przekazy i Opinie” 1991, nr 1, s. 14.