2091575837

BEATA OCIEPKA

Studia Medioznawcze 1(2)2001 ISSN 1641-0920

WPROWADZANIE MODELU MEDIÓW PUBLICZNYCH W POLSCE

Zarówno wprowadzenie mediów publicznych, jak i dyskusja o ich znaczeniu są nieod-

f

łącznym elementem przemian, jakie dokonują się w całej Europie Środkowo-Wschodniej po 1989 r. Proces wprowadzania takiego modelu mediów postępuje równolegle z demokratyzacją życia politycznego oraz rozwojem gospodarki rynkowej. Realizacja koncepcji służby publicznej mediów jest, z jednej strony, wynikiem procesu demokratyzacji, z drugiej zaś czynnikiem, który w założeniu współkształtuje powstawanie mechanizmów demokracji. Na wstępie należy podkreślić, że w Europie Środkowo-Wschodniej, a w tym zwłaszcza w Polsce, upadek komunizmu spowodował od pierwszych dni wyolbrzymienie roli mediów, widziano w nich zarówno gwarantów demokracji, jak i jedną z form jej przejawiania się.

Symboliczny rok 1989 stał się w Polsce także cezurą dla rozwoju środków przekazu. Nagromadzenie zmian w tak krótkim czasie, jaki od tego momentu upłynął, wydawałoby się dogodnym warunkiem dla przeprowadzenia analizy kształtowania się tychże. W wielokrotnie przywoływanym i uznawanym za modelowy przypadku Wielkiej Brytanii i BBC, proces wprowadzania i udoskonalania idei służby publicznej środków przekazu na dobrą sprawę trwa od 1922 r. Jedną z zasadniczych cech modelu mediów publicznych, co trudno zaakceptować zwłaszcza w tzw. młodych demokracjach, jest jego stałe przekształcanie się w toku i w wyniku debaty publicznej, której są one zarazem współtwórcą i uczestnikiem. Tę podwójną rolę mediów publicznych można wyraźnie zaobserwować właśnie w systemie brytyjskim. Co więcej: podobnie jak w Polsce, w kraju tym współtworzona przez BBC debata publiczna wciąż na nowo skupia się na pytaniu o sens i celowość funkcjonowania mediów publicznych. Polskie dyskusje nasilające się w okresach ważnych wydarzeń w życiu politycznym lub w działalności telewizji nie są niczym wyjątkowym.

Uzasadnieniem dla przywołania zachodnioeuropejskich modeli mediów publicznych przy analizie systemu polskiego jest stałe odwoływanie się rozwiązań polskich do doświadczeń tych krajów. W Europie Środkowej przeniesienie koncepcji mediów publicznych i włączenie jej do systemu prawa medialnego jest jednym z przykładów umiędzynarodowienia mediów. Niebagatelny wpływ na przyjęte rozwiązania mieli zagraniczni eksperci oraz przedstawiciele amerykańskich i europejskich organizacji dziennikarzy. Brali oni aktywny udział zarówno w szkoleniu dziennikarzy, jak i w przygotowywaniu ustaw medialnych, a następnie w pierwszych procesach koncesyjnych.

W momencie, gdy w Polsce rozpoczęto debaty polityczne nad modelem mediów publicznych i prace nad kształtem ustaw medialnych, w Europie Zachodniej trwała bardzo ożywiona dyskusja nad zagrożeniami dla klasycznego modelu publicznego radia i telewizji, nawiązującego do doświadczeń brytyjskich (BBC) i niemieckich (ARD, ZDF). W tym czasie bowiem także tam umacnia się model dualny. Pierwsze doświadczenia deregulacji i konkurencji me-