2091575782

JANUSZ GMITRUK

Studia Medioznawcze 1(2)2001 ISSN 1641-0920

RACJE I OKOLICZNOŚCI. PUBLICYSTYKA POLSKA 1918-1939 Wybór i oprać. Rafał Habielski, Andrzej Kozieł, Janusz Osica Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR 2000, 176 s.

Pomysł wydania przez Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego publikacji mającej charakter źródłowy, a jednocześnie będącej wyborem publicystyki czołowych dzienników i czasopism wychodzących w Polsce w latach 1918-1939, jest przedsięwzięciem niezwykle pożytecznym, wychodzącym naprzeciw zainteresowaniom najnowszymi dziejami Polski, a szczególnie okresu II Rzeczypospolitej.

Znakomity zespół autorski: Rafał Habielski, Andrzej Kozieł, Janusz Osica dokonali trafnego wyboru materiałów źródłowych, prezentujących wszystkie partie polityczne. Twórcami tych materiałów byli ludzie polityki, przywódcy stronnictw politycznych strony rządzącej i opozycyjnej II Rzeczypospolitej. Wybrane artykuły publikowane były na łamach czołowych pism obozu socjalistycznego, narodowego, ludowego i sanacji.

Główną osią publikacji są dwa węzłowe zagadnienia okresu międzywojennego: odrodzenie się niepodległego państwa i ocena jego dokonań podczas obchodzonych kolejno rocznic - 10-lecia i 20-lecia jego powstania oraz problem kształtu ustrojowego państwa, który określały dwie konstytucje - marcowa z 1921 r. i kwietniowa z 1935 r.

Dyskusja, która toczyła się na łamach ówczesnej prasy zyskuje na aktualności, kiedy dokonujemy oceny pierwszego 10-lecia III Rzeczypospolitej. Być może ranga problemów stojących przed politykami okresu międzywojennego była znacznie większa i wymagała heroicznych zmagań nie tylko polityków i mężów stanu, ale i żołnierza polskiego broniącego integralności granic.

W 1918 r. panowała powszechna nadzieja i przekonanie, iż niepodległe państwo zapewni pracę, oświatę i ogólny dobrobyt Polakom, ciemiężonym dotąd przez zaborców. Te nadzieje wkrótce skonfrontowane zostały z brutalną rzeczywistością młodego, przezwyciężającego wielkie trudności, państwa. Możemy zadać pytanie, ile entuzjazmu dla spraw ogólnopań-stwowych mogły wydobyć partie polityczne i ich przywódcy, aby namówić społeczeństwo do ofiar na rzecz wspólnej sprawy, na ile państwo mogło zrealizować ich indywidualne potrzeby i aspiracje.

Niewątpliwie, w dziejach II Rzeczypospolitej dwie cezury zadecydowały o losach państwa i jego obywateli. Lata 1918-1926 to okres odbudowy państwa, zrastania się narodu w jeden organizm społeczno-polityczny, uczenie się przez obywateli państwa polskiego trudnej sztuki rządzenia z zachowaniem reguł demokracji.

Rzeczpospolita do 1926 r. była państwem rozwijającym się zgodnie ze wszelkimi zasadami demokracji, dającymi ogromną szansę większości narodu polskiego - chłopom, aby