2091575786

MONIKA SCHELLER

Studia Medioznawcze 1(2)2001 ISSN 1641-0920

Tadeusz Bodio: MIĘDZY ROMANTYZMEM I PRAGMATYZMEM. PSYCHOPOLITYCZNE ASPEKTY TRANSFORMACJI W POLSCE.

Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa” 1999, 206 s.

Wnikliwe śledzenie, badanie i interpretowanie zjawisk zachodzących w obecnym społeczeństwie polskim i próby docierania do mechanizmów rządzących ogólnymi psychologicznymi „dyspozycjami” dzisiejszych Polaków oraz bieżącej polityki państwa nie jest łatwym zadaniem z kilku powodów. Po pierwsze, ostatnia dekada w naszym kraju to okres intensywnych i głębokich przemian, z natury swej bardzo złożonych, zachodzących w wielu dziedzinach życia. Po drugie dlatego, że podobne zadanie wymaga prac interdyscyplinarnych i zastosowania różnych metodologii badań. I wreszcie po trzecie dlatego, że brak dystansu czasowego utrudnia zadanie obiektywnego opisu i czyni ryzykownymi wszelkie próby wnioskowania i prognozowania na przyszłość. A zatem, mając na uwadze istotę trudności opisu Polski w dobie transformacji, z zadowoleniem należy odnotować pojawienie się na rynku księgarskim opracowania Tadeusza Bodia Między romantyzmem i pragmatyzmem. Psycho-polityczne aspekty transformacji w Polsce, które powinno zająć ważną pozycję wśród publikacji na ten temat. Co prawda autor opisuje głównie zjawiska psychopolityczne przemian w Polsce ostatniej dekady, lecz i tak praca ta obejmuje szeroki wachlarz zagadnień: psychologicznych, społecznych, politycznych, a także historycznych; z tego też powodu powinna zainteresować przedstawicieli wymienionych dyscyplin naukowych, ale i wszystkich bacznych obserwatorów życia społecznego w Polsce.

Zasadnicza część książki składa się z dziewięciu rozdziałów, które zostały poprzedzone „Wprowadzeniem”, gdzie autor określa główne założenia badawcze i nolens volens usprawiedliwia się z pewnych ograniczeń i niedostatków swego opracowania. Głównym zadaniem książki jest wyeksponowanie zagadnień psychologicznych transformacji i odniesienie ich do tradycji interpretowania zjawisk kultury w kategoriach romantyzmu oraz pozytywizmu. T. Bodio nie ukrywa, że interesuje go szczególnie psychologia polityki; z punktu widzenia teoretyka polityki rozpatruje więc procesy transformacyjne.

W rozdziale I, mającym charakter wstępny, autor przybliża pojęcie „psychologii transformacji” i przygotowuje czytelnika do dalszych rozważań. Powołując się na stwierdzenie Gustawa Le Bona („system polityczny to tylko kostium nadziewany na <duszę> ludu”), wskazuje na trudności związane z pogodzeniem „moralnej legitymacji władzy” ze społecznym „przyzwoleniem”, które stopniowo słabnie. T. Bodio próbuje ująć dylematy zrodzone w procesie transformacji w dwa przeciwstawne modele: realizmu i idealizmu politycznego. Narastającą niechęć do dalszych reform w kraju i przemian w geopolityce autor tłumaczy nieprzystosowaniem mentalnym Polaków do ich tempa, ponieważ na naszej świadomości zaciążył etos romantyczny.