skanowanie0069 (5)

| Umieranie

Ostatnie godziny i minuty życia '

W ostatnich godzinach żyda, czasem dniach:

►    tętno jest coraz słabiej wyczuwalne i stopniowo obniża się ciśnienie tętnicze;

V spłycają się oddechy, są wolniejsze, zmienne w amplitudzie, często jako oddech Gheyne--Stokesa;

y w związku z utratą kontroli zwieraczy może dochodzić do nietrzymania moczu i stolca;

►    zazwyczaj powoli chory traci przytomność, mimo. że cezy mogą być cały czas otwarte (wynika to z zapadnięcia gaiek ocznych i niemożności domknięcia powiek);

y skóra jest coraz zimniejsza i w dotyku lepka, może pojawiać się sinica na kończynach i wokół ust;

►    ostatecznie dochodzi do zatrzymania czynności układu krążenia oraz oddechowego i zaniku odruchu rogówkowego.

Opieka nad rodziną umierającego

Nie należy mówić rodzinie, że powinna była postąpić inaczej czy zrobić coś wcześniej. Takie postępowanie lekarza przyczynia się do rozwoju wyrzutów sumienia trwających czasami wiele lat I zaburzeń psychicznych w okresie żałoby.

Rodzina pacjenta umierającego może mieć potrzeby fizykalne, duchowe, socjalne i psychologiczne.

U około 20% opiekunów rozwija się poważna choroba somatyczna już w okresie opieki nad chorym.

Lekarz rodzinny powinien: y zadbać o nauczenie opiekunów pielęgnowania chorego (np., wysadzania lub podnoszenia) i opiekowania się nim, gdy przestaje on jeść i pić lub występują u niego zaburzenia funkcji poznawczych;

►    porozmawiać na temat śmierci i jej rozpoznania, wyjaśnić opielcunom chorego, jak postępować po zgonie, a w rozmowie podkreślić fakt, że rodzina zrobiła wszystko, co było konieczne dla spokojnego umierania, robiła to z dużym poświęceniem i miłością.

Przygotowanie do śmierci bliskiej osoby

Przygotowanie praktyczne:

►    wytłumaczyć rodzinie, co najprawdopodobniej będzie się działo w okresie umierania, a co prawdopodobnie się nie wydarzy;

►    wyjaśnić, po czym poznać, że chory umarł (tab. 8.7), co zrobić, gdy chory umrze, gdzie zadzwonić, jakie dokumenty przygotować itp.;

► zapytać rodzinę, czy wszystkie prawne problemy zostały już załatwione; rodzinie należy wytłumaczyć, że nie może zostawiać tych spraw na ostatnią chwilę, ponieważ im bliżej śmierci, tym kontalct z chorym będzie trudniejszy.

Inne problemy mogące pojawić się w czasie umierania

Tabela 8.7. Jak rodzina może pozuj*, że chory umaił

•    Nie ma oddechu ani bicia serca

•    Utrata kontroli- pęcherza moczowego i jelit

•    Brak odpowiedzi ną polecenia słowne lub delikatne ruszanie

•    Oczy lekko otwarte. ti(łksbvyane iu> jeden punkt

•    Żuchwa opadnięto, usta lekko otwarte

►    W odpowiednim momencie należy powiedzieć członkom rodziny, żeby się z chorym pożegnali. Nawet wtedy, gdy bliscy opiekowali się chorym dłuższy czas, często po jego śmierci z płaczem skarżyli się, że nie pożegnali się, że śmierć

• członka rodziny ich zaskoczyła, że nie przepro--- sili, ozy też nie powiedzieli umierającemu, jak bardzo go kochają. Szczególnie bolesne jest to dla tych członków rodziny, którzy nie uczestniczyli w opiece, a przyjechali do chorego w okresie, kiedy kontakt z nim był już utrudniony. Wtedy warto powiedzieć im, zgodnie z prawdą, że pacjent prawdopodobnie do końca ich słyszy i że mogą mu teraz wszystko powiedzieć I się pożegnać.

►    „Pozwolić mu odejść* — dotyczy to przeważnie umierających d2ieci, którym rodzice nie pozwalają umrzeć, czuwają przy nich, prosząc, aby ich nie zostawiały, a wręcz zabraniając im tego. Zdarza się, że dziecko wykorzystuje tzw. okienko i umiera akurat w ciągu tych kilku minut, kiedy rodzice na chwilę wyszli z pokoju. Staje się to często przyczyną wyrzutów sumienia

i.t;    *bc / \    ;^; ’ iy - \, *

V * N»e^tjz^Sf[^^d!^anitł procesu umierania ..¹    ' ' '■ ■ -    ; r \’

•    heiol^rj^ąm^jiógów rnędyawycli. podęjmo\va-

•    bycn ^g^Iffidiinę: tylko dlatego; aby {rob*

nie uinart; '

•    ..niezaiptwjofjbch sp^w";

•    braku izcodyŁa pde|4cle'L

u rodziców, że nie byli przy śmierci swojego dziecka. Podobne sytuacje obserwuje się także w przypadku umierających dorosłych. Zapobieganie im wymaga wiele taktu, cierpliwości, dobrego komunikowania się, a bzęsto wsparcia psychologicznego. Lekar2 nie powinien jednak z takiego postępowania rezygnować, aby poczujcie winy nie stało się przyczyną patologicznej żałoby.

►    „Niezalatwione sprawy* — bywa, że lekarz rodzinny, nawet jeśli prosi o pomoc zespół opieki paliatywnej, staje się kluczową osobą w rozwiązaniu tych problemów; w rozmowie z rodziną

- powinien starać się znaleźć przyczynę przedłużania umierania (często jest to brak przebaczenia, czy też oczekiwanie na czyjąś wizytę).