skanowanie0072 (5)

| Aspekty psychologiczne umierania 1 żałoby

Pacjent, dowiadując się, że choroba nowotworowa postępuje i nlf*. zostanie wyleczona, potrzebuje czasu na przyjęcie do wladomośot, że pozostało mu — tylko lub aż - leczenie objawowe. Uświadomienie sobie tego fałdu jest uzależnione od dotychczasowej wiedzy o chorobie, postawy wobec niej i styki radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Rozpoczyna się dla pacjenta faza terminalna.

Może on odczuwań ulgę, żal, smutek, przygnębienie, że „Już nigdy włonej", „trzeba zostawić wszystko”. Ha zewnętrz wyi nża się to w depresji, smutku, ale również w poszukiwaniu dalszego sensu życia. Siegel zwraca uwngę, że wielu chorych żyje tak, Jakby czas teraźniejszy nie istniał. „Żyją oni wychyleni w przyszłość, wspominając przeszłość". Gubią możliwość życia dniem dzisiejszym. Najtrudniejsza dln chorego, rodziny i lekarza jest odmowa, nieprzyjinowanie do wiadomości sytuacji wyrażające się przez agresję, której towarzyszy złość, gniew, oskarżanie, bunt i l'ęk. Należy pozwolić „wybrzmieć" agresji pacjenta, gdyż stłumiona jest nieobliczalną energią budzącą lęk. „Wybrzmienie" powoduje oswojenie agresji* Uniew, jako reakcja na „niesprawiedliwość" choroby jest podobny do agresji. Może lu być gniew „ogólny” (skierowany wobec losu i \ Inga), gniew „przeniesiony" (skierowany na personel medycztw), gniew „usprawiedliwiony” (zawinili lekarze), ghlew ukryty (uogólnione nastawienie negatywne, brak współpracy) i gniew stłumiony (brak zgody na u)aw-nienie).

Mechanizmy obronne stosowane przez pacjenta

Lekarz powinien rozpoznać, jakie mechanizmy obronne stosuje pacjent, i pomóc* ,&by spełniły rolę adaptacyjną, a nie dezadaptacyjną.

Mechanizmy obronne dzieli się, na: represywne i sensytywne.

Mechanizmy icprosywne przez selekcję lub zniesienie spostrzegania albo spostrzeganie niezgodne z rzeczywistością zapobiegają dostrzeganiu niebezpieczeństwa. Zalicza się do nich: zaprzeczanie, tłumienie, wypieranie, projekcję i racjonalizację.

Mechanizmy sensytywne dzięki lepszemu poznaniu choroby, mobilizowaniu środków do walki, umacnianiu nadziei umożliwiają „zmierzenie się z chorobą ". Zalicza się do nich: selektywne

W przystosowaniu, przyjęciu do wiadomości, ie pozostało tylko leczenie objawowe pomagają choremu mechanizmy obronne. Dają czas na oswojenie się. zaadaptowanie. poprawę stanu emocjonalnego w trudnej sytuacji, jaką jest terminalna faza choroby.

1 96

przetwarzanie informacji, zachowania magiczne, rozszczepianie obrazu choroby, ucieczkę w marzenia.

Ważną rolę w osiąganiu równowagi przez pacjenta odgrywa nadzieja. Jest to stan oczekiwania od przyszłości czegoś dobrego, mobilizacja do działania, ułatwienie znoszenia trudności. Jeżeli brak jest nadziei, to wkrada się beznadzieja. Nadzieja równoważy lęk, strach, zmęczenie i zwątpienie.

W trakcie chorowania nadzieja zmienia się z silnej wiary w cud, oczekiwania ustąpienia dolegliwości, na nadzieję na spokojne umieranie i życie wieczne.

. Dobrze jest pamiętać, że nadzieja u terminalnie chorych skupia się bardziej na „byciu” niż na „wykonywaniu czegoś”, i wiedzieć, co powoduje trwanie, a oo zmniejszanie się nadziei.

Jakość życia odwołuje się do subiektywnego po- Mechanizmy obronne i-nadzieja dają nie tylko możll-‘ czucia";zadowolenia, doświadczanego iflub) wyraża- wość udźwfgnięda zaawansowanej choroby, ale są takie nego przez pacjenta; nawiązuje do wszystkich sfer warunkiem dobrej lub lepszej jakości życia, osobowości (fizycznej, psychologicznej, socjalnej i duchowej) i od każdej z nich jest uzależniona.

Pamiętając, że jest to ocena subiektywna, warto    «

wiedzieć, co wpływa na obniżenie, a co na podniesienie jakości żyda. Wiedza ta może pomóc . w zorientowaniu się, czy pacjent uważa się za „skazanego” na lepszą czy gorszą jakość życia.

W fazie terminalnej wyróżnia się okres preter-minalny, terminalny i umieranie.

,    ► .W okresie prarcrmuialnym ogólny stan pacjenta

. jest względnie dobry I może trwać kilka miesięcy.

•    ► W okresie terminalnym, obserwuje się wyraźne

nieodwracalne pogorszenie stanu ogólnego, nasilenie dolegliwości fizycznych i ograniczenie sprawności ruchowej. Może on trwać od 4 do

>    6 tygodni

► Ostatnią fazą choroby, jest o/cres umierania • trwający ostatnie kilka dni lub godzin. Postępuje osłabienie fizyczne, chory odmawia przyjmowania pokarmu, zmienia się psychicznie.

£ Aspekty psychologiczne umierania

W aspekcie psychologicznym można wyróżnić ’ modele faz lub stanów psychicznych osoby umierającej. TYudno sprecyzować granice między byciem

można się spodziewać w czasie od kilku dni do kilkunastu miesięcy.