Atropina (alkaloid tropanowy ekstrahowany z owoców wilczej jagody Atropa belladonn
Postać: krystaliczny proszek
Rozpuszczalność: rozpuszczalna w wodzie, etanolu
Zastosowanie: lek parasympatykolityczny, antagonista acetylocholiny
Dawki: śmiertelna: 100 mg dorośli (10 mg dzieci); były przeżycia po 800 mg
Łagodzenie objawów: salicylan fizostygminy
Drogi wchłaniania: pokarmowa worek spojówkowy, pozajelitowa, inhalacyjna
Zastosowanie atropiny: lek stosowany w gastroenterologii, kardiologii, okulistyce, w zatruciu glikozydami nasercowymi, związkami fosforoorganicznymi i karbaminianami oraz innymi związkami o działaniu cholinergicznym.
Jako antagonista acetylocholiny blokuje kom petycyjnie pozazwojowe cholinergiczne receptory muskarynowe w tkankach znosząc jej działanie. W OUN pobudza rdzeń przedłużony i ośrodki wyższe. Wykazuje także działanie przeciwwymiotne oraz pobudza podstawową przemianę materii.
Objawy działania toksycznego
a) OUN - pobudzenie psychoruchowe, niepokój, zaburzenia świadomości, halucynacje, ataksja, drgawki, hipertermia, śpiączka, objawy oponowe u dzieci
b) układ krążenia - tachykardia, wzrost ciśnienia
c) układ oddechowy - przyspieszenie oddechu
d) skóra i błony śluzowe — zaczerwienienie, suchość, zmniejszenie wydzielania potu, wzrost temperatury, możliwość wystąpienia pokrzywki i reakcji alergicznych
e) oczy — rozszerzenie źrenic, zniesienie reakcji na światło, porażenie akomodacji, światłowstręt, zaburzenia widzenia, wzrost ciśnienia śródgałkowego
f) układ pokarmowy — nudności, wymioty, zwolnienie perystaltyki
g) układ moczowy - uczucie parcia na pęcherz, zatrzymywanie moczu
Ratowanie: po spożyciu - sprowokować wymioty, podać węgiel aktyny skażenie oka - przemyć wodą
Kokaina (alkaloid z liści krasnodrzewu peruwiańskiego Erythroxylon coca)
Nazwy potoczne: Biała dama, Koka, Lady, Kolumbijka, Crack, Pit, Złoty proszek, Ewka, Śnieg, White girl Postać: biały krystaliczny proszek lub bezbarwne kryształy Rozpuszczalność: rozpuszczalna w chloroformie, etanolu
Zastosowanie: lek miejscowo znieczulający stosowany do znieczulania powierzchniowego oraz do obkurczania naczyń błony śluzowej oka
Dawki: śmiertelna: 1-2 g (notowano przeżycie po 10 g; śmierć czasem po 20-30 mg podanych dożylnie = „zatrucie piorunujące” (śmierć przez uduszenie) u ludzi z niedoborem cholinoesterazy osoczowej), wywołująca znieczulenie - 1 mg, dawka toksyczna - 2 mg/kg m.c.
Odtrutka: brak
Drogi wchłaniania: pokarmowa, pozajelitowa, oddechowa
Kokaina działa pobudzająco na OUN - blokuje wychwyt zwrotny amin katecholowych, co prowadzi do pobudzenia współczulnego układu wegetatywnego. Miejscowe działanie polega na porażeniu zakończeń nerwów czuciowych w miejscu wprowadzenia.
Nie powoduje przyzwyczajenia (brak objawów abstynencji), lecz leczenie uzależnień jest trudne powodu głodu psychicznego kokainisty.
Mechanizm działania toksycznego
Kokaina poraża zakończenia nerwów czuciowych. Zaburza metabolizm amin katecholowych. Wiąże się ze swoistymi synapsami w błonie presynaptycznej i hamuje wchłanianie zwrotne neuromediatorów. Kokaina powoduje też uwalnianie adrenaliny z rdzenia nadnerczy. Stymuluje układ adrenergiczny.