skanuj0003 (366)

229

Zasłona w ich umysłach i na naszych głowach: muzułmanki...

jące instytucje społeczne dla własnych celów, nieraz w twórczy sposób. Statyczny, kolonialny wizerunek uciskanej, noszącej zasłonę muzułmańskiej kobiety często mocno kontrastuje z życiowym doświadczeniem zasłaniania. Zaprzeczanie temu to odmawianie muzułmankom sprawczości (agency).

Trwałość błędnego rozumienia i nietrafionych interpretacji zasłony i zasłaniających się kobiet ma liczne konsekwencje nie tylko dla muzułmanek, ale też dla zachodnich kobiet. Wyobrażenia, w większości męskiego autorstwa, na temat pochodzących z krajów orientalnych muzułmanek są mechanizmem, za pomocą którego dominujące kultury zachodnie odtwarzają i utrwalają przekonanie o swojej wyższości. Żywotność kolonialnych i rasistowskich zachowań wobec muzułmańskich wspólnot i społeczeństw oznacza, że muszą one wciąż bronić kulturowej i politycznej tożsamości. Wielu muzułmankom podzielającym zawiedzione nadzieje swoich środowisk sytuacja ta utrudnia kwestionowanie wartości i sposobów używania zasłony w obrębie własnych społeczności. Co więcej, negatywny obraz muzułmanek jest wciąż przedstawiany Europejkom i kobietom z Ameryki Północnej jako przypomnienie o ich stosunkowo dobrym losie i stosowany jest implicite jako ostrzeżenie, mające utemperować ich „rozbuchane” żądania społecznej i prawnej równości. Również zachodnie feministki zbyt często bezkrytycznie podzielają dominujące androcentryczne podejście do innych kultur i nie zauważają, że koniec końców służy to patriarchatowi (Razack 1994). Znaczące jest to, że porażka feministycznej, krytycznej rewizji kolonialnych, rasistowskich i androcentrycznych konstruktów dotyczących kobiet z kultur niezachodnich zmusza muzułmanki do wyboru pomiędzy zwalczaniem seksizmu a zwalczaniem rasizmu. Muzułmańskie feministki często pytają: czy rasizm musi być narzędziem walki z seksizmem?

By zilustrować trwałość społecznych i ideologicznych konstruktów związanych z zasłoną w praktykach i dyskursach kolonialnych oraz ich kontrast z życiowym doświadczeniem zasłaniania, przedstawiam krótki przegląd historii zasłony i jej przedstawień na Zachodzie. Następnie, zbadawszy niektóre konsekwencje zarówno przymusowego zdejmowania, jak i przymusowego zakładania zasłony w Iranie, przedstawiam koszty, które musiały ponieść irańskie kobiety ze względu na generalizujące i bezpodstawne założenie, że istotą zasłony jest jej opresyjność —odrzucenie zasłony miało więc automatycznie przynieść wyzwolenie. Dalej omawiam część wniosków z badań nad wyobrażeniami dotyczącymi zasłony i sposobami jej używania w kontekście kanadyjskiego społeczeństwa oraz konsekwencje, które młode muzułmanki w związku z tym ponoszą wewnątrz własnych społeczności oraz w kontaktach z innymi kobietami, zwłaszcza feministkami. Wskazuję na to, jak androcentryczne wyobrażenia i stereotypy na temat kobiet z Zachodu i ze Wschodu utrudniają uczenie się kobiet o sobie i od siebie nawzajem i jak tym samym osłabiają wyzwanie rzucane patriarchatowi i zachodniemu imperializmowi. Zwyczaj noszenia zasłony i izolacji kobiet pochodzi z czasów przedislam-