skanuj0017 (263)

Abstrahując od różnic koncepcyjnych należy uznać, że dla działań promocyjnych niezbędnym elementem postępowania człowieka jest, jak to już wskazano, świadomość. Bez zrozumienia przez człowieka, jakie znaczenie w sensie pozytywnym czy negatywnym dla zdrowia ma podjęcie określonego zachowania, nie da się wprowadzić idei promocji zdrowia w obieg informacji społecznej. Dlatego też mówiąc o zachowaniach zdrowotnych w koncepcji promocji zdrowia, myślimy głównie o działaniu świadomym i celowym.

3.3. Styl życia

A. Siciński stylem życia nazywa „zespół codziennych zachowań, specyficznych dla danej jednostki lub zbiorowości, a inaczej mówiąc, charakterystyczny sposób «bycia» odróżniający daną zbiorowość lub jednostkę od innych. Styl życia stanowi mniej lub bardziej świadomie przyjmowaną strategię życiową”.¹

Wg WHO styl życia jest to sposób życia oparty na oddziaływaniu wzajemnym warunków życia i indywidualnych wzorców zachowania, które zostały określone przez czynniki społeczno-kulturowe i osobiste cech charakteru.

Na całość stylu życia składają się: zachowania, motywacje zachowań (przypisane im znaczenia i wartości) oraz pewne funkcje rzeczy będących rezultatem, celami bądź instrumentami tych zachowań.

W działaniach promocyjnych ogromne znaczenie ma koncentrowanie się na zdrowym stylu życia nie tylko po to, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na poszczególne choroby, ale także po to, aby mieć kontrolę nad stanem swojego zdrowia i ponosić za ten stan odpowiedzialność.

Zdrowy styl życia to kwestia wyborów. Każda jednostka dokonuje ich samodzielnie, a działania promocyjne powinny - poprzez kontakt z ludźmi

-    wpływać na ich decyzje przez stworzenie takiego środowiska, w którym łatwo byłoby dokonać wyborów pozytywnie wpływających na zdrowie. Styl życia odgrywa we współczesnym świecie rolę bardzo istotną. Jest on główną determinantą stanu zdrowia jednostki oraz przedwczesnej umieralności i choćby z tego punktu widzenia staje się istotnym polem badawczym dla ludzi zajmujących się problematyką zdrowia.

3.4. Praktyka działań promocyjnych w społeczeństwie

Promocja zdrowia jest działaniem realnym i przynoszącym konkretne efekty w poprawie stanu zdrowia społeczeństwa. Największe sukcesy w zakresie ochrony zdrowia - w krajach wysoko rozwiniętych - osiągnięto głównie na przestrzeni ostatnich dwóch dekad XIX w. oraz w pierwszej połowie XX w. Czynniki warunkujące stan zdrowia jednostki i społeczeństwa ulegały w tym czasie przeobrażeniom jakościowym (ryc. 3.2). Jak widać na wykresie, w dwóch dekadach XX w.

-    prawie do połowy XX w. - krzywa

'Siciński A.: Style życiu te miastach italskich (u progu kryzysu). PWN. Warszawa. 1980.

►

zgonów na 100 tys. ludności w USA wykazuje systematyczny spadek. Ten okres nazwano okresem pierwszej rewolucji zdrowotnej, której źródła były następujące:

-    radykalne polepszenie się wyżywienia ludności i związany z tym wzrost odporności na choroby,

-    polepszenie się warunków mieszkaniowych dużych grup ludności,

-    ograniczenie kontaktu z chorobotwórczymi zarazkami przez zapewnienie ludziom czystej wody oraz skuteczne odprowadzanie ścieków,

-    szczepienia ochronne.

Nie wskazuje się tu postępów w zakresie środków i metod terapii (szczególnie farmakoterapii). Pierwsza rewolucja zdrowotna została więc zrealizowana właściwie wyłącznie za pomocą szeroko rozumianych środków zapobiegawczych. głównie niemedycz-nych. Działania prewencyjne były nakierowane na neutralizację zagrożeń zdrowotnych związanych ze środowiskiem oraz na oddziaływania podjęte bezpośrednio wobec ludzi (np. budowa wodociągów, kanalizacji, mieszkań. szczepienia ochronne). Czynniki te zmieniły sytuację w zakresie zdrowia człowieka; były umiejscowione wyraźnie poza nim, a on sam występował tu w roli biernej i przedmiotowej. Dalszy spadek umieralności został spowodowany przede wszystkim odkryciami w zakresie chemii i farmakologii. Jest to okres, w którym pojawiają się sulfonamidy, antybiotyki i leki przeciwgruźlicze. Dopiero w początkach lat 50. XX w. krzywa zgonów gwałtownie przechodzi w pla-teau, utrzymując się przez prawie 20

23