skanuj0019 (238)

Jeśli więc dzięki działaniom prewencyjnym, charakterystycznym dla pierwszej rewolucji zdrowotnej, udało się w zasadzie opanować choroby, które były „zabójcami” człowieka w roku 1900 (aktualnie tylko 1% populacji umiera przed 75. rokiem życia z powodu tych schorzeń), to być może dzięki działaniom promocyjnym uda się w znacznym stopniu opanować współczesne choroby cywilizacyjne.

ZAPALENIE PŁUC GRUŹLICA    CHOROBA CHOROBY SERCA UDAR

WRZODOWA

Ryc. 3.4. Choroby, które były na przełomie XIX i XX w. najczęstszymi przyczynami zgonów

Ryc. 3.5. Choroby, które są współcześnie najczęstszymi przyczynami zgonów

Tab. 3.1. Przyczyny przedwczesnego zgonu z powodu schorzeń, na które mają wyraźny wpływ zachowania i liczba straconych z ich powodu lat życia

Przyczyny przedwczesnego zgonu	Liczby straconych lat
Wypadki drogowe	213 000
Niedokrwienna choroba serca	193 000
Inne wypadki	179 000
Choroby układu oddechowego i rak płuc	140 000
Samobójstwa	69 000

Liczne są dowody na potwierdzenie tezy, iż dzięki działaniom promocyjnym udało się ograniczyć „zabójczy” wpływ chorób na organizm człowieka. Dzięki działaniom interwencyj-no-promocyjnym udało się w Anglii w znacznym stopniu opanować problem samobójstw i depresji psychicznych (przykład działania organizacji „Samarytanin”). Wielkie akcje antynikotynowe w USA i Szwecji spowodowały, że znaczna część tych społeczeństw odeszła od nałogu palenia, a co ważniejsze, zmniejszyła się liczba inicjacji tytoniowych, co dało ewidentny efekt w postaci poprawy stanu zdrowia (25% spadek umieralności z powodu choroby wieńcowej - USA)².

Przekonującym argumentem za tym, że niektóre zachowania mają potencjalne znaczenie zdrowotne, są dane zawarte w tabeli 3.1, gdzie przedstawiono straty potencjalnych lat życia spowodowane przedwczesnymi zgonami wywołanymi przez schorzenia, u podłoża których leżą ostatecznie czynniki behawioralne. Obliczenia dotyczyły zbiorowości 68 600 osób spośród 149 000 ogółu zmarłych w wieku powyżej 5 lat, a przed osiągnięciem 70. roku życia (zgony te uznano za przedwczesne).²

Wyniki przedstawione w tabeli, jak się wydaje, dały sygnał do zmiany sposobów działania na polu kreowania zdrowia społeczeństwa. W wyniku jedynie 5 przyczyn zgonów stracono ponad 800 tys. lat życia, przy czym przyczyny te są ściśle związane ze sposobami zachowania się człowieka. Na podstawie opracowania Lalonde’a można określić obszary tematyczne działań promocyjnych, które dotyczą stylu życia człowieka. Są nimi:

-    racjonalne żywienie,

-    aktywność fizyczna,

-    stres,

-    nałogi (palenie tytoniu, alkohol itp.).

Przez obszary tematyczne rozumie się tu podstawowe treści, jakie powinny być zawarte w komunikacie promocyjnym (edukacyjnym, reklamowym, propagandowym) i które mają

-'Sadowski Z., Pietrzyk H., Purzycki Z. i wsp.: Wpływ czynników ijzyka choroby wieńcowej nu progresję miażdżycy tętnic wieńcowych. Kardiol. Pol., 1990. 33. 5.

•'Lalonde M.: A new perspectice on tlie heolth of canaditins. 4 workinp dokument. Ottawa, 1978.

27