skanuj0046 (60)

92 Formy organizacyjni

Planowanie to dotyczy tzw. nauczania:

—    podającego,

—    pojęć,

—    bezpośredniego,

—    poszukującego.

Przy tych rodzajach nauczania występują określone modele lekcji zwane syntaksami (syntaksis — porządek, szyk). Model lekcji dotyczącej nauczania podającego został przedstawiony w rozdziale 3 pt. Teoria luielostronnego kształcenia a modele lekcji. Trzeba dodać, że jest to model rzadko używany w klasach I-III.

Tutaj przedstawimy, za powyższym autorem, trzy syntaksy dotyczące pozostałych rodzajów nauczania.

Nauczanie bezpośrednie (inaczej praktycznego działania) — struktura lekcji przedstawiona jest w poniższej tabeli⁸⁹.

Tabela 3. Syntaksa modelu nauczania bezpośredniego

Fazy	Czynności nauczyciela
1. Podanie celów i wywołanie nastawienia	Nauczyciel omawia cele lekcji, dostarcza informacji wstępnych, wyjaśnia, dlaczego lekcja będzie ważna. Wywołuje gotowość uczniów do nauki.
2. Pokaz wiedzy lub umiejętności	Nauczyciel demonstruje w poprawnej postaci umiejętność lub podaje tworzące łańcuch małe porcje wiadomości.
3. Ćwiczenia pod kierunkiem	Nauczyciel ustala dokładną strukturę początkowych ćwiczeń.
4. Sprawdzenie opanowania umiejętności i wiadomości; sprzężenie zwrotne	Nauczyciel kontroluje prawidłowość wykonania czynności i dostarcza informacji zwrotnych.
5. Rozbudowanie ćwiczenia; transfer	Nauczyciel ustala warunki rozbudowanych ćwiczeń; zwraca uwagę na przeniesienie (transfer) umiejętności na bardziej złożone sytuacje.

® Arends R., Uczymy się nauczać..., op. cit., s. 312.

Model ten wymaga od nauczyciela najbardziej starannej Imkturyzacji i zharmonizowania poszczególnych elementów mdowiska dydaktycznego, które musi być ukształtowane z my-I.) o realizacji zadań i stawiać uczniom wysokie wymagania. W modelu tym wszystkie decyzje podejmuje sam nauczyciel, i liociaż mówimy ciągle o edukacji współtworzonej z uczniami, nic należy zapominać o roli, jaką wciąż w nim odgrywa i odgrywać będzie nauczyciel.

Warunkiem efektywności modelu jest skrupulatne rozpa-Ir/.enie każdego drobiazgu określającego umiejętność lub wiedzę przeznaczoną do nauczania, charakter pokazu, a także rodzaj i harmonogram ćwiczeń. Źródłem wiedzy jest w tym przypadku zarówno przekaz jak i doświadczenie.

Modele nauczania pojęć są dwa:

—    nauczanie bezpośrednie,

—    przyswojenie pojęć.

Pierwszy podobny jest do zaprezentowanej wcześniej syn-laksy nauczania bezpośredniego, zaś drugą syntaksę przedstawiamy w tabeli 4⁹⁰.

Struktura środowiska dydaktycznego w tym modelu jest bardzo luźna. Nauczyciel decyduje, które pojęcia uczynić przedmiotem nauczania, i postanawia, w które miejsca ciągu lekcji tworzących jednostkę tematyczną włączyć lekcje poświęcone nauczaniu pojęć. Wybiera trafne przykłady i tzw. nie-przykłady pojęcia, zachęca uczniów do aktywności i wspiera rozwój uczniowskich umiejętności, sprawdza, czy uczniowie rozumieją.

Nauczyciel musi zdecydować, które cechy są istotne i powinny być zestawione w przykładach i nieprzykładach. Cechy nieistotne zaś najlepiej przedstawić w serii zróżnicowanych przykładów dopiero w następnej kolejności, po zademonstrowaniu przykładów wyraziście eksponujących cechy istotne.

Arends R., Uczymy się nauczać..., op. cit., s. 2S9.