skanuj0008 (350)

^w 13.Problem swobody i przymusu w szkole

PRZYMUS

Zagadnienie przymusu jest nie tylko wielozoaczBe i najczęściej nazbyt szeroko rozumiane, ale też \vyvvohije bardzo duże skojarzenia emocjonalne. Mimo \vyrainei tendencji do unikania przymusu w prawie każdej sytuacji społecznej wydaje się, że życie społeczne bez mego jest wręcz niemożliwe. W swoim opracowaniu “Swoboda przymus w wychowaniu” Bogdan Nawroczynski twierdzi: “że wbrew potocznym mniemaniom w wychowaniu nie ma przymusu bez swobody i swobody bez    r

przymusu”.. '    -    ■

Istnienie przymusu wobec uczniów w szkole wydaje się zjawiskiem częstym,' normalnym, prawie naturalnym. Obszary funkcjonowania uczniowskiego, w których stosuje się czynności przymuszające, to w opinii badanych uczniów, przymus nauki v szkole, przymus uczenia się licznych, różnych przedmiotów, odrabiania zadań domowych, posiadania określonego stroju. Obowiązki do spełnienia W powyższym zakresie mogą być traktowane przez znaczną część: uczniów jako stosowanie nauczycielskiego przymusu. Szkoła nigdy nie była i zapewne nadal nie będzie placówką, w której mają miejsce tylko zajęcia, które są dla każdego miłe, interesujące, nie wymagające większego wysiłku. Dla jednych będzie on niewielki, innym może przy sparzać poważnych trudności, tym samym prowokując do stosowan nacisku w celu wypełniania podstawowych zadań programowych szkoły.

0    ile można zrozumieć potrzebę stosowania przymusu przy realizacji zadań szkoły, wskazanych powyżej przez badanych uczniów, o tyle bardzo trudno zaakceptować rażąco dominujących nauczycieli wobec uczniów, na co wskazuje ponad połowa badanych uczniów. Także zjawisko wymuszeń ze strony jednych uczniów wobec drugich nie powinno mieć miejsca w szkole. Przyjazny nauczyciel, szanujący godnoś ucznia, a także koleżeńskie współżycie ucmiów między sobą to podstawy jakże potrzebnej atmosfery wychowawczej szkoły.

Przymus należy' do tych kategorii wywierania wpływu interpersonalnego, który wywołuje określone stany emocjonalne u adresatów czynności przymuszającvcb. Wydaje się, iż jest to zjawisko naturalne w wypadku działań nie chcianych, odrzucających, które wywołuje złość, bunt, działania odwetowe, a także siany psychiczne upokorzenia, poniżenia, bezsilności i frustracji. Wszystkie te stany przeż> psychicznych u przymuszanych wychowanków stanowi poważną trudność w realizowaniu harmonijnego, twórczego wspierania dziecka w procesie wychowania.

SWOBODA

Problem swobody w wychowaniu jest o tyle ważny, iż w procesie wychovvania dziec

1    młodzieży na każdym jego poziomie swoboda oraz przymus są czynnościami niezbywalnymi, podstawowymi tego procesu. Zdaniem B. Na Wroczyńskiego: “Przez swobodę bowiem rozumiemy, po pierwsze, niezależność od przymusu zewnętrznego, po drugie, powodowanie się w postępowaniu głosem własnego sumienia. Swobodę pierwszego rodzaju można nazwać negatywną. Tyle też jest rodzajów' tej swobody, wiele też jest rodzajów tej swobody, wiele rodzajów przymusu zewnętrznego”. Najczęściej w rozprawach o wychowaniu krytykuje się zjawiska dążenia głównie do