S
y
nyeh. Mając na uwadze bilans energii lub masy w skali globalnej, trzeba stwierdzić, iż wszelkie ich zmiany w wąskiej strefie przyrównikowej mają swe odpowiedniki w obszernym pasie wysokich szerokości geograficznych- Na przykład, dla zrekompensowania ruchów wznoszących w strefie okotorównikowej — Yf wąskim pasie ITCZ ('Intertropical Convergen.ce Zonę) - potrzebne jest osiadanie powietrza w odpowiednio rozleglej strefie wyższych szerokości, np. w rozległych antycyklonach zwrotnikowych. Podobnie, nadwyżki ciepła i wilgoci w tropikach - obejmujące znaczną część globu ziemskiego - mają ogromne znaczenie dla bilansu globalnego. Przykładem tego rodzaju powiązań są okresowe zmiany temperatury wód i wilgotności powietrza na ogromnych przestrzeniach Pacyfiku w strefie przyrównikowej (El Nino) i ich wpływ na „anomalie pogodowe” i warunki klimatyczne w strefie pozazwrotnikowej.
Tab. 9.3. Teoretyczne sumy bezpośredniego promieniowania słonecznego na powierzchni ziemi w zależności od szerokości geograficznej i pory roku. Przezroczystość atmosfery/; = 0,7. Wartości dobowe dla 15 dnia marca, czerwca, września i grudnia, w % sumy promieniowania 15 marca na równiku (wg Crowe’a, 1987)
e geometiyaJ oici geografia- j
Szerokość |
III |
VI |
DC |
XII |
90°N |
- |
78 |
0 |
0 |
80°N |
0 |
80 |
6 |
0 |
70°N |
11 |
84 |
20 |
0 |
60°N |
27 |
94 |
39 |
0 |
50°N |
44 |
102 |
55 |
7 |
40°N |
62 |
106 |
72 |
20 |
30°N |
77 |
107 |
84 |
38 |
20°N |
88 |
104 |
92 |
57 |
10°N |
95 |
96 |
97 |
75 |
0° |
100 |
85 |
97 |
90 |
10°S |
98 |
71 |
93 |
102 |
20°S |
94 |
54 |
86 |
110 |
30°S |
84 |
36 |
73 |
114 |
40°S |
72 |
19 |
58 |
113 |
50°S |
55 |
7 |
42 |
109 |
60°S |
38 |
0 |
26 |
101 |
Oceany i morza zajmują ponad 71% powierzchni kuli ziemskiej. Na północ od równika, gdzie znajduje się większość obszarów lądowych, wody zajmują i tak większą część półkuli - ponad 60%. Na półkuli południowej ocean zajmuje ponad 80% powierzchni. „Półkula lądowa" ma swój „biegun" w okolicy Nantes w zachodniej Francji i odznacza się 47% udziałem powierzchni lądowej, „półkula morska" - z „biegunem" położonym na wschód od Nowej Zelandii - ma natomiast 89% powierzchni wód.
Podłożem atmosfery jest więc w większości woda mórz i oceanów. Lądy stanowią pewnego rodzaju zakłócenia, pojawiające się na powierzchni wodnej, podścielającej atmosferę.
ton