A F N W
485
tość charakteryzowała szczyty ozdobne nad portalami i oknami, —> naczółek, (il. 1). Tzw. szczyt syryjski to trójkątny szczyt nad trzyczęściowym architrawem, którego część środkowa jest wygięta w archiwoltę (—» archi-traw syryjski*, Efez, 33*, motyw powracający w —> ser-lianie). Romański szczyt trójkątny jest niemal równoboczny. Gotyckie szczyty kościołów są bardziej strome, często wypełnione rozetami i ślepymi maswerkami, dekorowane —» pinaklami i —» żabkami, wieńczone —> kwiatonami. Z północnoniemieckiego gotyku ceglanego pocho- | ||||
5 |
5 |
5 |
5 |
dzi szczyt schodkowy (il. 2), którego uskoki w północno-europejskim renesansie uległy złagodzeniu przez wprowadzenie —> obelisków* i —> wolut* (il. 3). W renesansie |
6 |
6 |
6 |
6 |
i baroku występują szczyty łamane (Florencja, 228*) oraz w formie spływów (il. 3). Zob. —> fronton. |
410 |
424 |
333 |
399 |
6861 szczyt z Holborn (halborn-gable) 371* [określenie nie stosowne w jęz. poi.]. |
800 |
611 |
865 |
351 |
6871 szczyt poprzeczny facjata*. Jego zadaniem jest przerwanie monotonności linii poziomej kalenicy dachu akcentem pionowym. |
231 |
609 |
716 |
349 |
6881 szczyt schodkowy —» schodkowy układ 2, —» szczyt*. |
106 |
339 |
102 |
350 |
689| szczyt ślepy: 1) szczyt blendowy, ozdobny szczyt poprzeczny; 2) szczyt —> fasady ślepej. |
404 |
422 |
689 |
847 |
690] sześcioliść -> wieloliść, 162*. |
382 |
56 |
306 |
521 |
6911 szew: 1) —> sklepienie 2*; 2) —> kanelowanie. |
721 |
222 |
699 |
I 6921 szkieletowa konstrukcja, rodzaj konstrukcji z za-stosowaniem szkieletu z drewna (—» szkieletowa konstrukcja drewniana), kamienia (np. —> przyporowy system*), stali albo żelbetu, opartej na systemie modularnym. Szkielet przejmuje na siebie wszelkie funkcje nośnie i dlatego jego formę określają siły statyczne. Może on pozostać widoczny z zewnątrz - jak przypory w architekturze gotyckiej - albo być ukryty za fasadą samonośną lub osłonową. Ten system konstrukcji ma na celu m.in. oszczędne zużycie materiału przez maksymalnie racjonalne wyzyskanie praw statyki budowli, 281*. | |
571 |
574 |
231 |
707 |
693| szkieletowa konstrukcja drew niana* (fachwerk, mur pruski, szachulec i in.), konstrukcja budynku z drewnianych belek tworzących ustrój nośny ścian w formie kratownicy, z wypełnieniem położonych między nimi fach (pól) gliną, cegłami, itp. Rozpowszechniona szczególnie w Niemczech, Francji i Anglii, a występująca w całej Europie na płn. od Alp. Poświadczona od I połowy VII w. Rozkwit w XVI i na początku XVII w. Główne części: |
1 |
1 |
1 |
1 |
podwalina, dolna poprzeczna belka każdej kondygnacji. |
2 |
2 |
2 |
2 |
słup, pionowa belka opierająca się na podwalinie; słupy narożne i nośne ścian (wewnętrznych) są grubsze od słupów otaczających drzwi, okna i pośrednich. |
3 |
3 |
3 |
3 |
oczep, belka pozioma wieńcząca kondygnacje i wiążąca słupy. |
4 |
4 |
4 |
4 |
rygiel łączy słupy poprzecznie; rygiel-nadproże znajduje się nad otworem okiennym lub drzwiowym, a rygiel podokien-ny pod oknem. |
5 |
5 |
5 |
5 |
zastrzał wiąże słupy po przekątnej; ramiona i nogi to zastrzały łączące słupy odpowiednio z oczepem i podwaliną. |
6 |
6 |
6 |
6 |
facha (pole), każda otwarta przestrzeń między elementami szkieletu. Wypełnia się ją gliną, cegłami itp. |
elementy konstrukcji szkieletowej Sch - podwalina, B - ostatki belek, Ra - oczep, R - rygiel, KS - ramiona, S - słup, FS - nogi
U góry: ikona ruska Matki Boskiej, typ „Eleusa": (gr. = wzruszenie), XIV w.
U dołu: kanon (schemat kompozycyjny) głowy. Jednostką miary jest długość nosa
sztuka hellenistyczna, Grupa Laokoona, ok. 50 p.n.e.