sr9

bić z nich napar leczniczy. Napar kwiatu lipowego jest starym, ulubionym lekiem, który ..zaziębienie wypędza przez poty⁴*. Kwiat lipowy używany jest też przy wyrobie likierów i koniaku. Owocki lipy zawierają dość dużo, bo około 12% jadalnego olejku, przypominającego olejek migdałowy; z miękkiego drewna wyrzyna się łyżki, zabawki i inne wyroby. Lipa jest drzewem ogrodów i bulwarów miejskich. W jej gęstej koronie pięknie grają światła i cienie. Liście na gałęziach ułożone są jakby warstwami. W miastach korony lip są często strzyżone, nadaje im się kształt kulisty, jajowaty lub czworokątny.

Liście lipy są sercowate. Starożytni Słowianie ze względu na delikatny i piękny wygląd poświęcili ją Ladzie — bogini miłości i piękności. Lipa jest jednym z drzew najdłużej żyjących. Zwykle w miastach sadzi się lipy, lecz zdarzyło się też, że miasto powstało wokół lipy.

W Niemczech jest miasto Neustadt an der Linde, to jest „nowe miasto koło lipy“- Lipa ta ma lat 700. W roku 1504 jej ogromne konary podparto 64 kamiennymi słupami, a po 54 latach dla zabezpieczenia jej wzniesiono wokół mur z wylotami dla przejazdu. Pień ma 12 metrów w obwodzie. Starą lipę, od której pochodzi nazwa miasta, wszyscy mieszkańcy otaczają opieką i poważaniem.

W tej chwili jednakże obchodzi nas tylko łyko, które znajduje się w korze lipy. Korę odartą ze zrąbanej lipy (najlepiej na wiosnę lub w czerwcu, gdy kora łatwo się oddziela) rozciąga się i nożem oddziela łyko.

Z surowego łyka młodych lip wyplata się łapcie. Z łyka lip 30 — 50-letnich — maty. Korę taką mo-

czy się przez dwa miesiące w wolno płynących rzeczkach lub w stawach; z tej wymoczonej kory oddziera się łyko. Ale gdy nie ma czasu na czekanie, aż łyko wymoknie, wybiera się drzewo jak najmłodsze. Długie pasana łyka przybija się do warsztatu, jak sznury, wbija się jednak więcej kołków, żeby tkanina była gęstsza. W ten sposób robi się lipową matę — prześcieradło, obrus, firankę lub tkaninę, z której można uszyć worek.

Teraz posłanie jest gotowe i spać będziecie w nocy doskonale, nie gorzej jak w domu. Miękko, ciepło — wokoło zapach lasu. Zielony dach z igliwia przy wieje miłe sny.

Nawiasem mówiąc, czy znacie to drzewo, którego gałęzi używaliście na budowę leśnego domu? Odpowiecie: — Zwykła choina, cóż można o niej rzec! — A tymczasem jest to drzewo bardzo interesujące i pożyteczne.

Świerk daje człowiekowi bardzo wiele. Otrzymujemy z niego smołę, od czego wywodzi się jego nazwa łacińska Picea („pix“ — smoła). Kora świerkowa używana jest do garbowania skór. Drewno świerka przetwarza się na celulozę, z której otrzymuje się sztuczny jedwab, czyli wiskozę, proch bezdymny — piroksylinę i celuloid. Z celuloidu wyrabia się grzebienie, taśmy filmowe, płyty fotograficzne. Celulozę przerabia się na papier, którego w ciągu roku produkuje się na całym świecie tyle, że rozłożonymi arkuszami można by obwinąć całą kulę ziemską jak główkę sera. Ponadto świerk jest drzewem „muzykalnym'*, jego drewno śpiewa w skrzypcach, wiolonczelach, pianinach.

Choinka na Nowy Rok! Ile radości niesie ona dzieciom! Ozdobiona złocistymi łańcuchami i bły-

259