SSA42158

IM

• p*%*toą ncMYkułłHjd mwc-iAli nastroje i subtelności interpretacji- Był /nwchęcony tło teatralne) praktyki ubrania uf i aktorami i oha/fU/anui aa każdym ołowiu te ucnografii Prywat mc był w długach Jego ti/ccm •ti.' 'oii.i 1 itena Mco, tpod/wwaJa uf ilrtiwiego d/trtia (poprzednio ( nug tpfcuUtł iii.' czworo, ale nie utrzymywał / mmi kontaktu) Do drzwi pukali wieuyoete i komornicy W styczniu I9IM r. urodziła się jego druta cork.i » nut/eństwa t Fikną. ale zaraz polem zmarła pierwsza, w łat w t raić turrynwd propozu iv współpracy od Otto Brahma. Dy rektorowi tentu. » Hcrhme pokuł ( ruga hrabia Harry Kesskr, Niemiec, który re.itiz.icre (ra.tia w Londynie Bi a hm zaproponował C ringowi realizacje Hmv;r ■ulimo, tragedii Thomasa Otwaya. angielskiego pisarzu z czasu Kestauiacj. 2.) sierpnia 1.4(4 r Oaig wyjechał i Londynu. Miał >ivui.'ies\i dwa latu. Do Vnglu aa stale nie wrócił juz nigdy. Tak zamknął uf drugi rozdział iego Życiorysu

Był praktykiem aktorem, re/yserem i scenografem teatralnym i operowym Był amatorem w dziedzinie sztuk plastycznych. Początkującym cscist.} Pi zez pierwszy okres dorosłego życia, rozpoczętego w wieku siedem-(udu Jat, pracował w teatrze jako aktor Przez ostatnie sześciolecie rozszerzał stopniowo i zainteresowania, i warsztat. Teraz te długie i wielostronne przygotowania teatralne, plastyczne, muzyczne, literackie miały zaowocować.

Trzeci okres zycu i twórczości Craiga jest najważniejszy. Od 1904. do I^gl4 roku V* tym czasie wydał swoją epokową książkę, w dwóch wer-oach. .TrmAu icalcu.„(1903) i O tztuce teatru 11911). Zaczął wydawać czasopismo „The Mask“ (od 1408 r , z przerwami wychodziło do 1929 r.). Insccnizowai Rmmmkalm Ibsena we Florencji, zaproszony przez Eleonorę Duse (1906). i Hamleta w Moskwie, zaproszony przez Stanisławskiego (1911) 27 lutego 1913 r. otworzył we Florencji szkołę teatralną dla „artystów teatru". Zmiotła ją po kilkunastu miesiącach wojna. Już jej nie reaktywowano nigdy. 5 lutego 1914 r. odbył się w Zurichu wernisaż wielkiej wystawy teatralnej, na której Craigowi oddano całą osobną salę. Odtąd będzie w takich wystawach uczestniczył regularnie. Wszedł w krąg Reformy na kontynencie. Zetknął się z Reinhardtem, Antoine*m, Diagi-lewcm. Rouche. Niemirowiezem-Danczenką. Sulerżyckim. Appią i innym. Wiek podróżował. Nauczał, kłócił się. pil. gadał z ludźmi teatru wielu krajów. Znajdował uczniów. Fascynował mecenasów. Zrażał praktyków.

Już pierwsza współpraca z Brahmem. cel podróży do Berlina, me udała się zupełnie. Nie dogadali się. Ich pogląuy na teatr, a zwłaszcza przekonanie, że trzeba go zmieniać, nie różniły się zbytnio. Natomiast mieli inne pojęcia o pracy. Skrupulatność i terminowość, pedanteria i logika dyrektora Brahma zderzyły się z lekkomyślnością i lekceważeniem umów, terminów, zobowiązań, z artystowskim gestem Craiga. W rezultacie Craig, choć spędził w Berlinie na koszt Brahma pięć miesięcy, dał mu tylko dwa rysunki do Wenecji ocalonej (scena 1 aktu II i akt 111). Zostały one wykorzystane, ale nie zrealizowane ściśle, przez stałego dekoratora Lessing-Theater Impekovena, który w rezultacie zrobił całość scenografii.

Premier* odbytu się 27 styczniu 1905 r. Nie można jej zaliczyć do listy -i tak skromnej d/iel Craiga.

Nie dogadał sic Crmg również z Reinhardtem (1903). Reinhardt proponował mu świetne warunki w Deulsches Theatcr. Chciał, aby Craig projektował scenografię, ruch. światło. Mowa była o Burzy i Makbecie ot a/ o Shuwu Cezarze i Kleopatrze. Craig miał obmyśleć inscenizacje, a on, Reinhardt. przedstawienia by wyreżyserował. Sprawnie i szybko. Craig nic chciul iść na kompromis. Choć rozumieli się dobrze i ich pomysły były zbieżne, choć mieli podobna przeszłość aktorską, byli rówieśnikami i obuj reżyserami. Craig pozostał jednak wizjonerem, utopistą. Reinhardt pełnym fantazji praktykiem.

Nieco lepiej, choć tylko połowicznie, zakończyła się próba współpracy z F.leonorą Duse. jedną z największych gwiazd epoki. Najpierw na jej zamówienie Craig wykonał projekty dekoracji i kostiumów do Elektry Hugo von Hofmannsthala (1903). Zaczęto je już nawet wykonywać, gdy Duse wycofała się z przedsięwzięcia. Większość szkiców zaginęła. Doszło natomiast do premiery Rosmersholimu Ibsena (Teatro della Pcrgolla we Florencji. 5 XII 1906 r.). Duse w roli Rebeki wystąpiła w długiej, prostej, białej sukni, dekoracje skomponowane były z dużych jednobarwnych płaszczyzn: zielone, wysokie, strzeliste ściany, niebieski horyzont za oknami. Nic z realizmu opisowego. Niezbędne meble i dająca tajemnicze światło wisząca lampa. Duse była zadowolona i zachwycona. Jednakże z dalszych projektów współpracy nic już nic wyszło.

Nie bez przeszkód, choć ze znaczącym rezultatem ułożyła się trzyletnia przeszło współpraca Craiga ze Stanisławskim (1908- 1911). Okazywali sobie szacunek i zainteresowanie. Stanisławski wraz z Sulerżyckim wzięli na siebie całą stronę praktyczną realizacji Hamleta (co uprzednio proponował Craigowi Reinhardt). Craig przyjeżdżał do Moskwy na rozmowy, przewoził projekty i makiety. Materia teatru, nawet tak świetnie zorganizowanego jak MCHAT, stawiała opór. Ale mimo kompromisów w zakresie aktorstwa (zbytni realizm gry) i inscenizacji (zmiany dekoracji przy zapuszczonej kurtynie) premiera była najwybitniejszym dziełem scenicznym Craiga (26X111911).

Niepowodzenia i kompromisy praktyczne rekompensował w pracach teoretycznych. W esejach, dialogach i manifestach kreślił wizję nowego teatru. Obejmował myślą wszystkie jego dziedziny.

Die Kunst des Theaters (Sztuka teatru) wyszła 8 sierpnia 1905 r. w Berlinie. Przełożył ją na niemiecki Maurice Magnus, Amerykanin, młody przyjaciel i mecenas Craiga, sfinansował inny przyjaciel i mecenas Harry Kesslcr. Po niemiecku książka miała trzy wydania. Niebawem wydano ją po angielsku, a potem po holendersku.

„The Mask" - „czasopismo poświęcone sztuce teatru” z hasłem na stronie tytułowej „Po praktyce teoria” - ukazało się z datą pierwszego numeru „marzec 1908".

On the Art of the Theatre (O sztuce teatru, zmieniona i rozszerzona wersja Die Kunst des Theaters) ukazała się 26 listopada 1911 r. w Beri i-