SSA42174

IM Teatry XIX wieku

97. TEATR DRURY LANE W 177S R.

Ma trzy galerie zamiast pięciu w późniejszym budynku.

Nowy teatr Covent Garden powstał również w 1809 r. na gruzach starego, zniszczonego przez pożar 20 września 1808 r. Był on także znacznie większy od teatru, którego zajął miejsce. Widownia miała 51 na 52 stopy i obejmowała cztery rzędy lóż, po dwadzieścia sześć w każdym. Szerokość proscenium wynosiła 42 stopy, wysokość 36, sama zaś scena miała 68 stóp na 82. Widownia mieściła jakieś 2800 lub 3000 widzów.

Tendencja do użytkowania wielkich budowli teatralnych spotykała się ■oczywiście z pewnym przeciwdziałaniem „pomniejszych" teatrów, które zyskały, co zrozumiałe, szybko na znaczeniu po uchwaleniu w 1843 r. nowego billu przełamującego monopol teatrów uprzywilejowanych. Jednak nawet przed tą datą takie teatry jak Sadler’s Wells, Astley’s Amphi- . theatre i Royalty współzawodniczyły nie bez powodzenia z Drury Lane, Covent Garden i Operą Włoską. W 1810 r. Arnold uzyskał specjalną licencję na „Angielską Operę” dla teatru Lyceum, podczas gdy inne ’ „pomniejsze" rozwijały w kierunku widowiskowym melodramat i farsę. Całe strony zapełniłaby tu kronika notująca jedynie pojawienie się no- |

■

wych teatrów - Prłncess's, His Majesty's, Roynlty, Prlnce of Wales l Innych — Jakie wzniesiono w ostatnich latach ubiegłego i w pierwszych latach obecnego stulecia.

Niestety we wcześniejszym okresie pomniejsze teatry przyczyniły się do nasilenia zła, które coraz bardziej dawało się we znaki w teatrach uprzywilejowanych. Przekonano się wkrótce, że i widoczność, i akustyka były w Drury Lane 1 Covent Garden złe. W związku z tym pojawiały się niezliczone skargi, wzmianki satyryczne i dowcipy. Aktorzy i aktorki zwulgaryzowali swoje metody, jednak na próżno: nie potrafili już jak poprzednio wywołać oddźwięku u publiczności. Oprawa sceniczna, widowisko — tylko to mogło im pomóc w utrzymaniu zainteresowania widowni, a ponieważ właśnie oprawa sceniczna dominowała w planach różnych Caponów i Loutherbourgów, wszystko szło jak najlepiej. Dodatkowa podnieta wychodziła również od teatrów pomniejszych. Były one skazane na sztuki muzyczne i widowiskowe, w wyniku zaś tego wprowadziły modę, która niebawem miała owładnąć całym światem teatralnym. To skupienie uwagi na stronie widowiskowej prowadziło naturalnie do zaniku systemu repertuarowego ¹. Często zaznaczano, że w okresie Restauracji normalnie nowa sztuka szła zaledwie trzy razy z rzędu, a pierwszą, która naprawdę szła długo „jednym ciągiem", była Opera (żebracza (The Beggar’s Opera) w 1728 r„ grana bez przerwy przez miesiąc z górą. Wprawdzie przed rokiem 1800 wiele sztuk i oper cieszyło się podobnym powodzeniem, jednak jako pierwsze zbliżyły się najbardziej do dzisiejszego toku produkcji teatralnej pewne widowiska wystawiane w teatrach 3adler’s Wells, Royal Circus lub Royal Grove w latach 1788 doj 1795. Niektóre z nich nie tylko szły bez przerwy od premiery w kwietniu aż do października, ale ponownie grano je w tych samych miesiącach następnego roku. Tu właśnie spotykamy się po raz pierwszy z definitywnym ustaleniem tego zgubnego zwyczaju, który wywarł tak szkodliwy wpływ na losy nowoczesnego dramatu angielskiego.

(7 W konstrukcji teatrów najważniejsza zmiana polegała na skasowaniu (Lfartucha” i drzwi prosceniowych. Aktorzy, przyzwyczajeni do łatwych %g]ść 1 zejść ze sceny, przez długi czas opierali się wszelkim zmianom, i relikt dawnych drzwi — ogniwo łączące z Szekspirem i Palladiem — istniał na prowincji do ostatnich niemal czasów. W londyńskich teatrach drzwi te zniknęły w połowie stulecia. Wiemy, że Haymarket pozbył się ich zimą 1843 r., gdyż ogłoszenie informuje nas, że

w okresie przerwy teatr uległ gruntownym zmianom, proscenium zostało całkowicie przerobione, a całe wnętrze ozdobione w najbardziej kosztownym i eleganckim stylu. Przez obcięcie bezużytecznej części sceny przed kurtyną i przybliżenie

1

Angielskie określenie na repertuar zmienny (przyp. red.).