Strona159

Przygotowanie surowców do wyrobu mas gwiazd odbywa się podobnie jak analogiczna operacja przy wyrobie pochodni bomb oświetlających.

Odważanie składników mas wykonuje się niewielkimi ilościami ze względu na to, że masy miesza się ręcznie, przecierając je przez sita (porcje wynoszą od 2 do 5 kg).

Mieszanie mas. Odważone składniki miesza się ręcznie, po czym przeciera raz przez sito gęste (z metalu nie iskrzącego) i dwa do trzech razy przez sito rzadkie (o 3—5 oczkach na cm). Potem dodaje się do masy niewielką ilość rozpuszczalnika (3—5% w przypadku masy zawierającej iditol), miesza się ją ręcznie i przeciera raz lub dwa razy przez sito rzadkie. Tak zwilżona masa usypuje się w charakterystyczny sposób. Po wymieszaniu masę pozostawia się odkrytą, aby odparował nadmiar lotnego rozpuszczalnika, po czym przykrywa się ją ceraLką i pozostawia na czas jednej do dwóch godzin dla wyrównania zawai lości rozpuszczalnika w masie. Następnie masę przekazuje się do prasowania.

Prasowanie gwiazd wykonuje się w zwykłych matrycach cylindrycznych w sposób następujący. Do czystej matrycy, nasmarowanej lekko olejem mineralnym, nasypu je się odważkę masy podpałowej, następnie masy pośredniej, a w końcu odważkę masy zasadniczej, nakłada stempel i całość ustawia na stole prasy hydraulicznej. W zależności od możliwego do uzyskania nacisku prasy prasuje się jedną lub jednocześnie kilka gwiazdek. Po sprasowaniu podstawia się pod matrycę wysokie pierścienie i naciskiem tłoka prasy na stempel wypycha się gwiazdę. Prasowanie i wypychanie gwiazd przeprowadza się za osłoną pancerną. Gotowe gwiazdy przenosi się do suszarni w celu usunięcia z nich nadmiaru rozpuszczalnika.

Suszenie gwiazd jest czynnością niebezpieczną. Gwiazdy należy suszyć w oddzielnym budynku, ogrzewanym przewodami z ciepłą wodą do maksymalnej temperatury 50 'C.

Montaż nabojów oświetlających i sygnalizacyjnych jest bardzo prosty. Do łuski naboju sypie się ładunek prochu czarnego, wkłada się pierścienie (tekturowy i wojłokowy), gwiazdkę, uszczelki i korek ze znakami rozpoznawczymi. Styk korka z łuską naboju uszczelnia się starannie lakierem. Należy przy tym pamiętać, że od dobrego, szczelnego i mocnego zamknięcia naboju zależy między innymi wysokość, jaką gwiazdka może osiągnąć po wystrzeleniu naboju.

Gotowe naboje pakuje się do pudełek, które parafinuje się przez zanurzenie w roztopionej parafinie. Pudełka układa się w skrzyniach i po odbiorze przesyła do magazynu wyrobów gotowych.

Inne sposoby wyrobu gwiazd. Jak wiemy z treści rozdziału omawiającego prasowanie mas pirotechnicznych, gwiazdy można prasować „na mokro”, a więc zwilżając obficie masy rozpuszczalnikiem. Masy wilgotne dają bardzo wytrzymałe gwiazdki nawet wtedy, gdy są prasowane pod bardzo małym naciskiem. Na prasie średniej wielkości można prasować gwiazdki w zespołach po 50 i więcej sztuk. Jednak gwiazdy prasowane „na mokro” są dostatecznie suche dopiero po upływie paru miesięcy. Dlatego sposób ten może być użyty w tych przypadkach, gdy na przykład lepiszczem jest żywica niecałkowicie rozpuszczająca się w rozpuszczalniku i posiadająca drobne pory, ułatwiające ulatnianie się rozpuszczalnika. Stosunkowo łatwo wysychają gwiazdy zawierające żywicę akaroidową zwilżane alkoholem.

Również pod małym naciskiem, a więc szybko, można prasować takie masy pirotechniczne, w których jako lepiszcza użyto tworzyw sztucznych. Te ostatnie pod wpływem odpowiedniego katalizatora twardnieją i wiążą masę po upływie kilku dni. Takim lepiszczem może być na przykład styren. Poważną wadą w tym przypadku jest kurczenie się zaprasowanych gwiazd. Wskutek skurczu w gwiazdkach powstają pęknięcia i szczeliny, mogące spowodować rozpadnięcie się gwiazdy, a nawet jej wybuch przy wystrzale. Dlatego niewiele spośród lepiszcz tego rodzaju zdało egzamin w praktyce.

§ 3. WYRÓB SMUGACZY

Masy smugowe. Skład mas smugowych jest oparty na średnio higroskopijnym azotanie strontowym. Zwykłe zanieczyszczenia azotanu strontowego w postaci chlorów oraz soli wapniowych i magnezowych powiększają znacznie higroskopijność produktu technicznego. Dlatego masy smugowe w czasie elaboracji lub przechowywania mogą łatwo podlegać zawilgoceniu.

Masy smugowe z nieznaczną nawet zawartością wilgoci palą się z trudem; jak wykazują doświadczenia, zawartość nawet 1% wilgoci w masie daje podczas strzelania około 50% „ślepych” smugaczy.

Wyrób smugaczy jest trudny i wymaga niezwykłej dokładności i uwagi. Dlatego też pirotechnik kierujący produkcją smugaczy powinien zapewnić sobie zarówno dobrze opracowane i dokładnie wykonane przyrządy do elaboracji mas smugowych, jak i bezbłędnie wykonane miseczki smugaczy.

Surowce użyte do wyrobu mas, a przede wszystkim proszek magnezowy i azotan strontowy, powinna cechować wysoka czy-

319