Strona167

Prawidłowy układ budynków oddziału pirotechnicznego, racjonalne rozmieszczenie i rozdzielenie operacji produkcyjnych sprzyja przestrzeganiu należytych warunków bezpieczeństwa i pozwała na osiągniecie rytmicznej i wydajnej pracy.

Inne warunki, jakie zapewniają bezpieczeństwo pracy, to właściwy układ dróg dojazdowych, zaopatrzenie oddziału w środki sygnalizacyjne, przeciwpożarowe, instalacje odgromnikowe, prawidłowe instalacje grzejne, instalacje wodne, elektryczne, właściwe narzędzia, przyrządy i sprzęt.

Drogi dojazdowe powinny umożliwić wygodną i bezpieczną dostawę materiałów. Niektóre z nich w razie potrzeby służą jako drogi dojazdowe dla straży pożarnej; drogi te powinny być odpowiednio szerokie i tak poprowadzone, aby straż pożarna miała łatwy dostęp do każdego z budynków produkcyjnych. Drogi komunikacyjne nie powinny przebiegać w strefach niebezpiecznych. Jeżeli droga komunikacyjna musi być przeprowadzona w strefie zagrożonej (na przykład przed komorami wydmuchowymi), należy instalować odpowiednie urządzenia sygnalizacyjne ostrzegające o niebezpieczeństwie; przejazd takimi drogami jest dozwolony tylko wtedy, gdy urządzenia produkcyjne są nieczynne.

W pobliżu budynków produkcyjnych dozwolony jest przejazd . tylko takich pojazdów mechanicznych, których ruch nie grozi wywołaniem wypadku. A więc przed budynkami, gdzie operuje się materiałami łatwopalnymi i wybuchowymi, nie można zatrzymywać samochodów, gdyż iskra z rury wydechowej samochodu może spowodować pożar i wybuch.

Drogi przed budynkami, w których przerabia się materiały wrażliwe na tarcie, należy wykładać asfaltem. Podobnie podłogi budynków dla materiałów tego rodzaju wykłada się asfaltem, ksy-lolitem, linoleum, winileum lub gumą, a niekiedy gumą przewodzącą prąd elektryczny (jeżeli zachodzi potrzeba szczególnie starannego odprowadzania elektryczności statycznej). Ściany pomieszczeń, w których powstają pyły łatwopalne, powinny dać się łatwo zmywać, a więc najlepiej, gdy ściany są malowane olejno.

W przewodach, centralnego ogrzewania oddziału pirotechnicznego nie stosuje się gorącej pary, lecz wyłącznie ciepłą wodę o temperaturze nie przekraczającej 70°C. Jako elementy grzejne stosuje się rury gładkie, dostatecznie odsunięto od ścian. Należy unikać stosowania ogrzewania elektrycznego w procesach technologicznych. Znacznie bezpieczniej jest ogrzewać gorącą parą i to z zastrzeżeniem, że ogrzewanie takie będzie się stosować jedynie do materiałów pomocniczych (na przykład w celu ogrzania parafiny do nasycania opakowań).

Wody na ogół nie stosuje się w procesach technologicznych 334

to

oddziałów pirotechnicznych. Używa się ją jednak do zmywania podłóg, ścian, stołów, w przewodach tryskaczy i w innych urządzeniach przeciwpożarowych. Należy zwrócić baczną uwagę na to, aby woda nie wyciekała z przewodów i nie nawilżała powietrza w budynkach produkcyjnych, zwłaszcza gdy prowadzi się operacje z materiałami higroskopijnymi. Przedostanie się wody do mas pirotechnicznych zawierających metale aktywne grozi rozgrzewaniem się, a nawet samozapalaniem masy. Szczególnie niebezpieczna jest obecność wody w masach dymhyeh zawierających pyl cynkowy' i związki chlorowcoorganiczne.

Przewody elektryczne, lampy, silniki i inne urządzenia elektryczne powinny być dostosowane do warunków pracy oddziału pirotechnicznego. Przyjęto jako zasadę, że kontakty i wyłączniki umieszcza się na zewnątrz budynków, a niektóre kontakty, na przykład dla pras i mieszalników — w pomieszczeniach sterowania, a tylko wyjątkowo — przy samych maszynach. Przewody elektryczne prowadzi się w osłonach najbardziej odpornych na przebicie i wilgoć. Żarówki w niebezpiecznych pomieszczeniach produkcyjnych umieszcza się w oprawach zaopatrzonych w klosze szklane; przypadkowe pęknięcie żarówki nie grozi wtedy upadkiem gorących odłamków szkła. Wówczas gdy w pomieszczeniu powstają pyły lub pary, które mogą spowodować wybuch, stosuje się oprawy o wysokim stopniu szczelności, zwane przeciwwybuchowymi. Podobnie, jeżeli zachodzi konieczność użycia silników elektrycznych bezpośrednio w niebezpiecznych pomieszczeniach produkcyjnych (nie w oddzielnej kabinie), umieszcza się je w osłonie hermetycznej, a w szczególnie niebezpiecznych pomieszczeniach — w osłonie przeciwwybuchowej.

Masywy metalowe maszyn powinny być uziemione. W przypadku stosowania niebezpiecznych i wybitnie elektryzujących się mas pirotechnicznych — przed wejściem do budynków umieszcza się uziemione płytki metalowe do odprowadzania elektryczności statycznej człowieka. Pracownik wchodzący do budynku obowiązany jest, dotknąć takiej płytki.

Budynki produkcyjne zabezpiecza się przed uderzeniem piorunu za pomocą instalacji odgromnikowej.

Narzędzia i przyrządy, którymi posługujemy się przy produkcji pirotechnicznej, powinny być w miarę możności wykonane z metali nieżelaznych, nieiskrzących. Tak więc siatki wykonuje się z fosforobrązu i mosiądzu, niektóre części dozowników z aluminium i brązu, oprawy sit sporządza się z drewna lub aluminium. Również niektóre części maszyn wykonuje się z materiałów nieiskrzących — koryta ugniatarck wykłada się blachą miedzianą, łopaty ugniatarek wykonuje się z mosiądzu, bębny mieszalnicze

335