str 093

raturze t₂ > t_x doprowadziły do krzywej kreskowej oraz w temperaturze h^> h ~ d° krcywej dwupunktowej. Oznacza to, że wzrost temperatury wpływa na zmniejszenie lepkości oleju i zmniejszenie minimalnej grubości filmu smarnego. Charakterystyczne jest też zwiększenie prędkości odpowiadającej minimum współczynnika tarcia oraz wolniejszy wzrost siły oporu w smarze.

W łożyskach ślizgowych zawsze dąży się do uzyskania tarcia płynnego. W praktyce jednak, w stanie ustalonej pracy łożyska pracują najczęściej w warunkach tarcia mieszanego na przemian z rzadziej występującymi warunkami tarcia płynnego. Obliczanie warunków tarcia płynnego, które są tu pominięte, polegają na sprawdzaniu warunków tarcia płynnego, obliczaniu ilości smaru przepływającego przez szczelinę na jednostkę czasu lub - zależnie od danych — na wyznaczeniu maksymalnego i minimalnego ciśnienia oleju albo też na wyznaczeniu grubości warstwy smaru.

13.3. Smary

W łożysku ślizgowym smar pełni rolę części składowej jego konstrukcji. Stosowany jest w celu zmniejszenia tarcia i zużycia oraz w celu chłodzenia. Smary mogą być pochodzenia:

-    roślinnego (oliwa, oleje — rzepakowe, lniane, rycynowe);

-    zwierzęcego (łój, olej kostny, tran);

-    mineralnego (produkty destylacji ropy naftowej — najcięższe frakcje).

Smary roślinne i zwierzęce są dobre, ale drogie i łatwo ulegają starzeniu. Stąd też najbardziej ze względu na ich trwałość i cenę są rozpowszechnione smary mineralne. Pod względem ich postaci wyróżnia się smary:

-    stałe (np. grafit);

-    plastyczne (np. zagęszczone oleje syntetyczne);

-    oleje;

-    wodę;

-    gazowe (wodór lub powietrze).

Każdy smar charakteryzuje się takimi cechami, jak: lepkość, smamość, temperatura zapłonu, temperatura krzepnięcia, odporność na starzenie się.

1. Lepkość

Jest to cecha charakteryzująca opór smaru, jaki stawia on przy zmianie postaci. Wyróżnia się lepkość dynamiczną r). Jednostką lepkości dynamicznej jest paskalosekunda (1 Pa s = 1 N-s/m²). Lepkość dynamiczna, nazywana też współczynnikiem lepkości dynamicznej, podzielona przez gęstość smaru p, jest lepkością kinematyczną, nazywaną również współczynnikiem lepkości kinematycznej v. Jednostką lepkości kinematycznej jest m²/s. Lepkość określa się za pomocą lepkościomierza i polega na mierzeniu czasu przepływu oleju

93