str 097

4.    Żeliwo

Panewki żeliwne są twarde, mało odkształcalne i w przypadku braku smaru może dojść do zatarcia. Żeliwo jest jednak tanie i łatwo obrabialne. Czop wału w panewce żeliwnej powinien być utwardzony. Panewki żeliwne są stosowane do małych obciążeń w łożyskach mniej ważnych.

5.    Stopy cynku (wg PN-80/H-87101)

Stopy te są stosowane do łożysk mniejszych wymiarów i słabo obciążonych.

6.    Stopy aluminiowe

Stopy aluminiowe z miedzią, niklem i krzemem są odporne na korozje i mają dużą wytrzymałość zmęczeniową. Charakteryzują się jednak gorszymi własnościami ciernymi w porównaniu z wymienionymi uprzednio oraz dużą rozszerzalnością cieplną, wpływającą na zmianę luzów.

7.    Stal

Panewki stalowe stosuje się wyjątkowo i to w łożyskach mocno obciążonych i przy niedużych prędkościach obrotowych. Czop i panewka muszą być utwardzone, a ich powierzchnie cierne muszą być bardzo gładkie.

8.    Proszki spiekane

Panewki takie wykonuje się z proszków metali (żelaza, rzadziej z brązu) o grubości ziaren 0,06-f0,3 mm. Z proszku takiego tłoczy się tulejki łożyskowe, po czym spieka się w temperaturze około 1200°C. Otrzymuje się w ten sposób panewkę porowatą, którą nasyca się olejem. Panewki tego rodzaju stosuje się w przypadku utrudnionego lub uniemożliwionego smarowania. Olej występujący w panewce podczas pracy łożyska przy jego rozgrzewaniu wypływa na powierzchnię cierną.

9.    Materiały niemetalowe

Do materiałów niemetalowych stosowanych na panewki należą masy plastyczne, drewno oraz guma. Masy plastyczne (żywice fenolowe, poliamidy, teflon i inne) używa się do łożysk niezbyt mocno obciążonych i przy niedużych prędkościach. Łożyska te nie zacierają się, ale charakteryzują się słabym przewodnictwem cieplnym i dużą rozszerzalnością. Drewno z gatunków o dużej twardości (np. gwajakowiec, dąb) lub drewno utwardzone sztuczną żywicą jest stosowane na panewki rzadko. Panewki tego rodzaju są smarowane wodą.

Przy niedużych obciążeniach stosuje się na panewki gumę smarowaną wodą. Panewki takie tłumią drgania i wstrząsy oraz słabo odprowadzają ciepło.

13.5. Konstrukcje łożysk ślizgowych

Podstawową część łożyska ślizgowego stanowi jego korpus, w którym czop wału jest osadzony bezpośrednio lub częściej pośrednio. Bezpośrednie osadzenie czopa w korpusie występuje rzadko, głównie przy bardzo małych

97