strona� 93

92

Szkoły zawodowe

Konieczność działalności szkoły zawodowej w zakresie orientacji i poradnictwa zawodowego została dostrzeżona stosunkowo niedawno. Zadania szkół zawodowych związane z orientacją i poradnictwem zawodowym, wynikające z miejsca przez nie zajmowanego w ogólnej strukturze organizacyjnej szkolnictwa, można podzielić na:

-    zadania w odniesieniu do uczniów szkół ogólnokształcących,

-    zadania w stosunku do uczniów własnych.²⁹

Zadania w odniesieniu do uczniów szkół ogólnokształcących polegają na:

a)    niesieniu uczniom pomocy w prawidłowym wyborze przyszłego zawodu i drogi prowadzącej do uzyskania wymaganych w nim kwalifikacji,

b)    udzielaniu rodzicom pomocy w przygotowaniu ich dzieci do prawidłowego wyboru zawodu i kierunku dalszego kształcenia przez: dostarczanie materiału informacyjnego o zawodach, umożliwianie bezpośredniego zapoznania się ze stanowiskami pracy, dostarczanie informacji o wymaganiach stawianych kandydatom do danego zawodu, umożliwianie kontaktu z lekarzami przemysłowymi, pedagogami pracy, przedstawicielami różnych zawodów i uczniami szkół zawodowych,

c)    udzielaniu pomocy nauczycielom w przygotowaniu ich uczniów do prawidłowego wyboru szkoły i zawodu, pracy lub kierunku dalszej nauki przez: rzetelne i wszechstronne zapoznawanie ich z zawodami, do jakich przygotowuje dana szkoła, wskazywanie związków pomiędzy treściami przekazywanymi w szkołach ogólnokształcących i zawodowych, ukazywanie wpływu wychowania przez pracę i kształcenia politechnicznego na prawidłowy wybór zawodu, zapoznanie z warsztatem szkolnym lub produkcyjnym, w którym odbywa się praktyczne nauczanie zawodu, współdziałanie z nauczycielami i instruktorami prowadzącymi zajęcia pozalekcyjne, uczestnictwo w pogadankach o zawo-

30

dach i wyświetlanie filmów zawodoznawczych.'

Wiele zadań do spełnienia mają szkoły zawodowe w stosunku do swoich uczniów. Odnoszą się one do orientacji zawodowej, poradnictwa zawodowego i reorientacji zawodowej. Można tu mówić o tzw. poszerzonej orientacji zawodowej polegającej na umacnianiu uczniów w wybranym już zawodzie, pobudzaniu ich do refleksji związanych z oceną samego siebie i swoich możliwości, także przygotowaniu do podjęcia pracy.

Do zadań szkół zawodowych w tym zakresie należy:

1) umacnianie motywacji i uczniów, którzy wybrali dany kierunek kształcenia motywacji u uczniów, którzy wybrany dany kierunek kształcenia zawodowego,

pogłębienie ich wiedzy za wodo znawczej i przygotowanie do wyboru pracy lub dalszego kierunku nauki po ukończeniu szkoły;

2)    rozpoznawanie przydatności zawodowej, ukierunkowywanie zainteresowań zawodowych uczniów, niezdecydowanych, doradzanie w przypadku konieczności zmiany zawodu lub szkoły i pomoc w uzyskaniu możliwości kontynuowania nauki w szkole właściwej;

3)    rozbudzanie i ukierunkowywanie zainteresowań zawodowych i kształcenie społecznie pożądanych motywacji, szczególnie uczniów niezdecydowanych, zawiedzionych i przypadkowych albo udzielanie rady i pomocy w zmianie zawodu albo szkoły;

4)    reorientacja zawodowa na podstawie wnikliwych badań przydatności za wodo-wej.³¹

W warunkach społeczno-ekonomicznych, które zaistniały w Polsce po 1989 roku istotnymi zadaniami szkoły zawodowej w odniesieniu do własnych uczniów są też:

-    uświadamianie uczniom zmian, które zaszły na rynku pracy i ich konsekwencji dla nich jako przyszłych pracowników,

-    kształcenie umiejętności samodzielnego poszukiwania pracy, „ sprzedunia swego talentu" - czyli zaprezentowaniu się swojemu przyszłemu pracodawcy, tak aby otrzymać pracę,

-    uświadamianie uczniom, że być może dokonany przez nich wybór zawodu nie jest ostateczny i będą musieli liczyć się w przyszłości z przekwalifikowaniem lub doskonaleniem swoich kwalifikacji,

-    przekonywanie uczniów, że warto zdobywać dodatkowe kwalifikacje, poza szkołą - może to zwiększyć ich szanse na rynku pracy.

W projekcie zajęć przygotowujących uczniów do różnych etapów rozwoju zawodowego, który był omawiany w poprzednim punkcie przewidziano także cykl dla uczniów kończących szkoły zawodowe - w ostatniej klasie jako przygotowanie do szukania pracy, do umiejętności prezentowania siebie, kształtowania odfwrno-ści na ewentualne niepowodzenia już na starcie.*

Wymienione tu zadania szkół zawodowych, zarówno w stosunku do własnych uczniów, jak i w stosunku do uczniów szkół ogólnokształcących powinny być realizowane w powiązaniu z innymi instytucjami realizującymi zadania orientacji i poradnictwa zawodowego, takimi jak: szkoły ogólnokształcące, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, urzędy pracy, uczelnie wyższe oraz służha zdrowia.