plany�ukacyjno zaw młodzieży w stadium eksploracji strona� 93

Plany edukacyjno-zawodowe młodzieży w stadium eksploracji

Wobec wielu uwarunkowań wpływających na zmiany i rozwój człowieka należy szczególnie poszukiwać czynników sprzyjających osiąganiu ważnych dla perspektyw ludzkości celów. Dziś wiadomości i umiejętności mają charakter drugorzędny. Na pierwszym miejscu staje jakość człowieka, jego otwarcie na ludzi i świat, wyobraźnia, mobilność, wrażliwość społeczna, ciekawość świata, poczucie odpowiedzialności za następstwa podejmowanych działań, motywacja czynienia dobra, słowem przygotowanie człowieka do życia. To inne podejście wymaga dokonania gradacji celów wykorzystania komputerów w edukacji. W świetle rozważań przedstawionych w niniejszym rozdziale można zatem stwierdzić, że środki techniczne i oprogramowanie determinujące poziom technik informacyjnych mają istotne znaczenie dla przygotowania społeczeństwa informacyjnego, czyli ludzi mających łatwe możliwości komunikowania się oraz dostęp do potrzebnych informacji poprawiających warunki życia oraz wykonywanie pracy.

Obecnie coraz wyraźniej obserwujemy wpływ technologii informacyjnej na działania człowieka jako obiektu, który zmienia się przez cale życie. Kierunek i tempo tych zmian zależą od wielu czynników. Proces życia człowieka przebiega w' serii życiowych etapów: wzrostu, poszukiwania (rozpoznawania), ustalania (rozstrzygania decydowania, umiejscowiania się, dostosowywania), utrzymywania (za-chowania status quo) oraz schyłku (podupadania, wycofywania się). Jednym z wyników prawidłowego przygotow^rania młodego człowieka do życia w różnych jegc fazach rozwojowych powinna być umiejętność dokonywania poprawnych, optymalnych (z punktu widzenia osoby dokonującej wyboru) decyzji, a w niej istotnej roli informacji. Informacja o subiektywnej wartości (użyteczności), którą człowiek zamierza osiągnąć i która ukierunkowuje jego czynności w czasie wykonywania zadań, jest przedmiotem rozważań wielu badaczy¹⁴¹.

1.5. Wiedza zawodoznawcza podstawą budowania

przez młodzież planów edukacyjnych i zawodowych

Zawodoznau^rstwo stanowi podstawę merytoryczną poradnictwa zawodowego, bowiem zawiera i gromadzi wiedzę o zawodach, to znaczy o tych elementach, za po-

B. Sicmicniccki. Technologia infoimacyjnaw polskiej szkole. Stan i zadania, Toruń 2003. W nawiązaniu do omawianej tematyki Autor w świetle przeprowadzonych badań podejmuje problem wpływu pracowni internetowych na rozwój twórczy, aktywności intelektualnej, a także technologii informacyjnej w diagnostyce i terapii pedagogicznej, s. 163-166: J. Gajda. S. Juszczyk. B. Sicmicniccki, K. Wenta, Edukacje medialna. Toruń 2002. Na szczególne podkreślenie omawianej tematyki w wyżej wymienionym dziele zasługują opracowania: J. Gajdy. Swoisto#mais meduSw i ich oddziaływanie wychowawcze (s. 77 -130); S. Juszczyka, Komunikacja człowieku z mediami (s. 189-237): B. Sicmicnicckicgo. Edukacja kunami-styczna i komputery (s. 139-184); S. Juszczyka i 3. Sicmicnicckicgo, Komputer w edukacji (s. 337-364).

moc.-} których można scharakteryzować poszczególne zawody, ich treść, strukturę, przemiany. Zawodoznawstwojcst nowym zakresem badań o coraz bardziej rosnącym znaczeniu przede wszystkim praktycznym, ale także dotyczącym wielu problemów teoretycznych i wymaga badań interdyscyplinarnych.

W literaturze analizę definicji zawodoznawstwa i jego problematykę omawiają: S. M. Kwiatkowski, T. W. Nowacki, J. Kuijaniuk, W. Rachalska, Z. Wiatrowski, S. Szajek i inni¹⁴².

Badacze na ogól traktują zawodoznawstwo jako naukę w znaczeniu funkcjonalnym. obejmującą zespól czynności badawczych i naukę w znaczeniu statycznym, a także zespól wytworów czynności, tzn. zespól prawd poznanych, bądź dyscyplinę teoretyczną, syntetyzującą wyniki badań takich dyscyplin szczegółowych, jak psychologia, pedagogika, socjologia, fizjologia, ekonomia, technologia i inne. budującą własną teorię rozwoju zawodów.

Zawodoznawstwo jest tu potraktowane jako interdyscyplinarny obszar wiedzy znajdujący się na pograniczu wielu nauk, wśród których istotną rolę odgrywają nauki humanistyczne, jak psychologia, socjologia i pedagogika. W tym ujęciu będzie występować zawodoznawstwo w tym tekście. Nie pomija się przy tym nauk technicznych, medycznych czy ekonomicznych. Celem tak rozumianego zawodoznawstwa, wyznaczającym także jego zakres i zasięg, jest gromadzenie interdyscyplinarnej wiedzy o poszczególnych zawodach, a także wypracowanie podstawowych i bardziej ogólnych sformułowań, prawidłowości w zakresie tworzenia planów edukacyjno-zawodowych.

Oczywiście treść tego pojęcia istniała od dawna w praktyce, występowała „gorąca" wiedza dotycząca zawodów, ich wymagań, ich cech charakterystycznych, ich pozycji w społeczeństwie. Póki rozw'ój nauki, techniki, rozwój społeczny przebiegał powoli i zmiany w treści zawodów pojawiały się z wolna, póty dla większości społeczeństwa nie było właściwie możliwości świadomego wyboru zawodu, dopóty taka „gorąca" wiedza o zawodach wystarczała¹⁴*. W związku z przewrotem w technice i produkcji, w związku z rozwojem nauk społecznych i przemianami społecznymi wzrosły, skomplikowały się oczekiwania ludzi także w stosunku do pracy zawmdowej. Wzrosło znaczenie wyboru zaw^rodu, a w związku z tym przestała wystarczać „gorąca” wiedza o zawodach, zdobywana przez potoczną obserwację czy relacje osób wykonujących zawód. Dokonywane naukowe analizy pracy są niezbędne

°J. Kurjamuk. Funkcje normatywne klasyfikacji zarodów i specjalności, dostosowanej do Mifdzynarodowe-go Standardu Klasyfikacji Zawodów i Specjalności ISCO-SS w modelu polskich standardów kwalifikacji zawodowych, [w.] Model polskich standardów kwalifikacji zawodowych, Warszawa-Radom 1995; S. M. Kwiatkowski, K. Symela (red.), Standardy kwalifikacji zawodowych. Teorie. Metodologia. Projekty, Warszawa 2001; T. V/. Nowacki, dz. cyt.. W. Rachalska. Problemy orientacji zawodowej, Warszawa 1987; S- Szajek, System orientacji i poradnictwa zawodowego. Warszawa 1989; Z. Wiatrowski, todstewy pedagogiki pracy, wyć. Ul zmienione i rozszerzone, Bydgoszcz 2000.

•^wPojęcie: wiedza „gorąca” — patrz J. Kozi decki. Psythoiogkzna teoria...