s che 1e

HNOj, HjSO<

toluen

Pierścień benzenowy występuje w wielu lekach, barwnikach, tworzywach sztucznych i innych ważnych związkach

5. Alkohole (C_nll^i> - są cieczami polarnymi mieszającymi się z wodą palnymi Ze wzrostem długości łańcucha węglowego maleje ich lotność i rozpuszczalność w wodzie. Ich nazwy tworzy się przez dodanie końcówki -ol do nazwy węglowodoru. Najprostszymi alkoholami mającymi jedną grupę OH jest CH_?OH - metanol i C₂H>Ołi - etanol. Alkohole mogą mieć dwie i więcej grup OH, np CH>{OH)CH(0H)CH/Oll - gliceryna Alkohole utleniają się za pomocą silnych utleniaczy do aldehydów i kwasów:

CMŁOH -*»

-Os^SO^

OH3—C

P

^VH

CH₃—C

kwas octowy

etanol    llddijd Octowy

Alkohole reagują z metalami tw-orząc sole;

CH.OH + Na ---    CHjONa + H

metanol    rneunolan sodu

6. Aldehydy - są związkami reaktywnymi Ulegają reakcji utlenienia już pod wpływem tlenu powietrza. Reakcje utlenienia aldehedów w środowisku zasadowym za pomocą jonów Cu²' (odczynnik Fehłioga) i jonów Ag’¹ (odczynnik Tollensa) służą do ich wykrywania. Aldehydy ulegają reakcjom polikondensacji i kondensacji z aminami i innymi związkami. Najprostszymi aldehydami jest HCHO - aldehyd mrówkowy (mętanal), CHICHO • aldehyd octowy' (etanal)

KMaO,

CHjCHO -► CHjCOOH

aldehyd octowy    • kwas octowy

Reakcja Fehlinga:

CuS0_4;NaOH

HCHO -► HCOONa

-CifcO

aldehyd mrówkowy    kwas mrówkowy

|Ag(NHjh)OH

CH₃CHO -►    CHjCOONH*

Ag^ń, NH,. HjO

Reakcje kondensacji i polikondensacji:

CsH,CH=0 + NH2CH3 -** CóH₃CH-NCH₃ + H_zO

n HCHO + n NHłCONHj -► NHCO-NH-CHi-NH-CO-NH-CHrNH-CO-NH

-H3O    żywica ot oc^niko v,H>fonna! dchydowa

7.    Ketony - ketony mają grupę kaibonylową CO. Najprostszym ketonem jea CH3COCH3 - aceton (propantm), który jest popularnym rozpuszczalnikiem. Ketony są mni< reaktywne od aldehydów i nie mają właściwości redukcyjnych

8.    Kwasy karboksylowe dzielą się na jedno- lub wiclokarboksylowe kwasy nasycon COOH), nienasycone i aromatyczne.

Przykłady kwasów karboksylowych:

HCOOH - kwas mrówkowy (kwas metanowy),    CHjCOOH - octowy (etanowy)

C\jłkiCOOH - kwas palmitynowy,    CHiOH(CHj) COOH - metakrylowy j

C4H5COOH - kwas benzoesowy    CsHj (COOH); - ftalowy

(COOH)2 - kwas szczawiowy,

Kwasy o małych cząsteczkach są cieczami rozpuszczającymi się w wodzie.

W wodzie kwasy organiczne ulegają dysocjacji

HCOOH +H2O -*■ HCOO+HjO'

Kwasy organiczne reagują z zasadami

CHjCOOH + NaOH --*> CHjC00Na + H₂0

Kwasy organiczne, które są mocniejszymi kwasami od H2CO3 reagują z wodorowęglare sodu z wydzieleniem CO*

CHjCOOK + NaHCOj -► CH₃COONa + CO* + H*0

Kwasy reagują z alkoholami dając estry;

CH3COUH + CH3CH2OH --*■ CH₃COOCH₂CHj +h₂o

18.2. CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA

Dośwladctettie /, Porównanie właściwości alkanów, alkenów l węglowodorów aromatycznych

Do trzech probówek, dodać po 0,5 cm¹ roztworu bromu w wodzie. Do kolejny probówek dodać kolejno po 3-5 kropli: heksanu, cykloheksenu i toluenu Zaobserwować, gdzie zmieniła się barwa Wyjaśnić przebieg doświadczenia. Napisać zachodzące reakcje.

1