>
Szybkość przepływu krwi.
Najlepsza miarą sprawności układu krążenia jest szybkość przepływu krwi w naczyniach, którą można ocenić na podstawie pomiaru:
1. Natężenia przepływu tzn. objętości krwi, jaka w jednostce czasu przepływa przez poprzeczny przekrój naczynia. Prawidłowo jest ono jednakowe w każdym odcinku układu naczyniowego i wszędzie równa się pojemności minutowej serca.
2. Prędkości przepływu określającej poruszanie się płynącej wzdłuż naczynia krwinki po linii prostej. Wartość ta w tętnicach nie jest stała, ale zmienia się w zależności od fazy cyklu sercowego oraz od średnicy tętnicy. W aorcie krew płynie najwolniej podczas skurczu izowolumetrycznego (komór). Po otwarciu zastawki półksiężcowatej prędkość początkowo wzrasta w miarę tłoczenia krwi z komory, a następnie znów maleje. Na początku rozkurczu strumień krwi cofa się nieznacznie w stronę komory, uderzając o zamykane zastawki półksiężycowate. Rytmiczne wahania prędkości przepływu są najlepiej widoczne w aorcie oraz większych tętnicach i noszą one nazwę pulsu strumienia. Zjawiska tego nie obserwuje się w naczyniach włosowatych, w których krew przesuwa się strumieniem jednostajnym, zarówno podczas skurczu, jak i rozkurczu serca. Objętość krwi płynącej w jednostce czasu przez określoną masę tkanek lub narządów jest bardzo różna i bardzo zależy od rodzaju czynności i stopnia jego czynności. Najmniejszy przepływ jest zawsze w stanie spoczynku., zaś największy przy maksymalnym nasileniu czynności narządu. Różnicę przepływu w tych skrajnych stanach określa się jako rezerwę przepływu, która jest największa w mięśniach szkieletowych, skórze, śliniankach i przewodzie pokarmowym, a najmniejsza w nerkach i ośrodkowym układzie nerwowym.
3. Całkowitego lub częściowego czasu krążenia. W tym celu do jakiejkolwiek żyły wstrzykuje się próbkę nieszkodliwego, a łatwego do wykrycia ciała obcego np.: ciała fluoryzujące, radioaktywne, zmieniające oporność elektryczna, wywołujące kaszel, rozszerzające naczynia włosowate, dające wrażenia wzrokowe lub cień podczas badania rentgenowskiego. Np. do żyły łokciowej wstrzykuje się ryboflawinę lub fluoresceinę i mierzy się czas do momentu, gdy w spojówce gałki ocznej oglądanej w świetle ultrafioletowym zaobserwuje się
70