wstęp do teorii polityki img 137

146

•    suwerenność współzależna odnosi się do możliwości państwa w zakresie kontrolowania wszelkich ruchów poprzez granice państwa;

• suwerenność wewi^trzna odnosi się do struktur decyzyjnych istniejących w obrębie państw i ich zdolności do efektywnej regulacji wszelkich zachowań;

•    suwerenność zewnętrzna oznacza wykluczenie istnienia jakichkolwiek zewnętrznych źródeł władzy państwowej zarówno w płaszczyźnie prawnej jak i materialnej;

■ suwerenność prawnomiędzynarodowa odnosi się do w'zajemnego uznania państw, które są wolne i równe⁵.

Terytorium, ludność i władzasązatem podstawowymi wyznacznikami suwerenności państwa, jodnak są to komponenty, które wykształciły się w lokuewolucjispolecznej w wyjątkowy, unikalny sposób w określonym miejscu. Zatem pojęcie suwerenności nie jest abstrakcyjną normą ale konstrukcj ą społeczną^5,. lak słusznie zauważa Mario Blastcr „suwerenność to pewnego rodzaju grą mającajednak kontekst historyczny i kulturowy’".

Istnieje więc konieczność by z metodologicznego punktu widzenia traktować suwerenność jako pojęcie dualistyczne. Po pierwsze można wyróżnić suwerenność prawną czyli formalną, która dotyczy wyłącznie uczestników państwowych, jest atrybutem niezmiennym i niepodzielnym. Po drugie istnieje suwerenność polityczna U) jest materialna, która odnosi się do wszystkich podmioiowych uczestników slosunkówmię-dzynarodowych, jest stopniowalna i zmienna dla poszczególnych podmiotów. Suwerenność państwa jest więc sumą tycia dwóch zakresów: prawnego i politycznego⁸. Jak zostało już zasygnalizowane wcześniej suwerenność jest atrybutem podlegającym ewolucji i zmianie. Zarówno w aspekcie prawnym jak i politycznym pod wpływem różnych czynników' zakres i rola suwerenności sąredełlniowane.

Niniejsze opracowanie raa na celu zanalizowanie formalnych i materialnych aspektów suwerenności państwa oraz ukazanie dynamiki tego pojęcia we współczesnych stosunkach międzynarodowych.

⁵ Stephen D. Krasncr, „Rethiilking tlie $overcign Stule Model”, Revie\v of International Studies, Special issue, 2001, Vot. 27, s.! 7-42.

^ń Thomas J. Bierstekcr, Cyrthia Weber. „The Social Construction of Stale Sovercignly”, [w:] Thomas J Bicrsreker, Cynthia Weber (red.), State Sovereif;nt)> ot Social Conuruct. Cambridge: Cambridge University Press 1996, s. 1 21.

¹ Mario Fil as er, „Dcvelopmeut and Chauging Soecrcignties: An Analysis of Struciures m Mo-tion”, International Relations, 2001, Vol. 15, No. 5, s. 65-77.

¹ Islnicje bardzo wiele definicji suwerenności państwa. Na przykład HansMorgenthau definiował suwerenność jako istnienie scentralizowanej w] ad TY, która ma możliwość tworzenia prawa i wymuszania jego przestrzegania w obrębie określonego terytorium, [sinienie tak pojmowanej suwerenności jest możliwe, ponieważ nie istnieje silny, efektywny i scentralizowany system prawa międzynarodowego. Suwerenność państwowa jest zatem, według niego, źródłem słabości i nieefektywności prawa międzynarodowego. Dla Kennetha Waltza suwerenność państwa oznacza, że samo decyduje jak będzie rozwiązywało swoje wewnętrzne i zewnętrzne spawy, przy czym suwerenność państwa uległa erozji w momencie pojawienia się na arenie międzynarodowej aktorów' transnarodowych, bo. wiem pojawiają się podmioty, które stopniowo uniezależniają się od państw, co ma ogromny wpływ