wstęp do teorii polityki img 95

102

Poza ministrem spraw zagranicznych i głową rządu (państwa) w skład wewnętrznego kręgu decyzy jnego mogą również wchodzić inni ministrowie: najczęściej są to ministrowie obrony, gospodarki i handlu. Specyfika elity decyzyjnej w polityce zagranicznej polega na tym, iż jej członkami mogą być również, decydenci nie obdarzeni fonnalnąwładząpodejmowania decyzji. W wielu wypadkach elita decyzyjna tworzona jest w sposób uznaniowy' przez głowę rządu (państwa): tak było np. we Francji za prezydentury Franęois Mitteranda (grupa Pałacu Elizejskiego) oraz za prezydentury Johna F. Kennedy’ego w USA.

W skład elity decyzyjnej mogą wchodzić:

•    osobiści doradcy głowy rządu (państwa): taką rolę pełnił np. pułkownik Edward House w otoczeniu Woodrowa Wilsona;

■ eksperci z różnych dziedzin: najczęściej są oni obdarzeni głosem doradczy™, pomagąjąw wypracowywaniu propozycji decyzji, służą wiedzą i doświadczeniem. Zwyczaj zakładania tego typu „think tanków” w Stanach Zjednoczonych datuje się od czasów rooscveltowskicj polityki NewDeahr, eksperci uniwersyteccy pełnili również dużą rolę w gabinecie Johna F. Kennedy’ego;

•    przedstawiciele służb specjalnych i wojska;

•    uznani przedstawiciele życia politycznego: np. przywódcy najważniejszych partii politycznych, przewodniczący parlamentarnych komisji spraw zagranicznych lub inni szanowani politycy¹².

Ścisły krąg decyzyjny jest tworzony przez nie więcej niż dwadzieścia osób. Szczupłość elity decyzyjnej jest spowodowana kilkoma ważnymi czynnikami: po pierwsze, natura kwestii przynależących do dziedziny polityki zagranicznej jest zazwyczaj bardzo skomplikowana i nic nadaje się do roztrząsania w dużym gronie. Co ważniejsze, uzyskanie umiejętności radzenia sobiez tą skomplikowaną materiąjest niemożliwa bez przygotowania wymagającego długich lat nauki i zdobywania ekskluzywnego doświadczenia^{1 2}'. 7. politycznego punktu widzenia działalność w polityce zagranicznej państwanic jest nadmiernie wynagradzana i nie przekładasię bezpośrednio na korzyści polityczne.

Rola rządu w pełnym składzie w' procesie decyzyjnym sprowadza się zwykle do zatwierdzania ogólnych kierunków działania w polityce zagranicznej, tudzież precyzowania celów i strategii¹¹. Uczestnictwo rządu w procesie decyzyjnym zda-

1

¹²    Np. w' Wielkiej Brytanii zarówno wszyscy byli ministrowie spraw zagranicznych, jak również przywódcy opozycji mają status członka Privy Council, będącej ciałem doradczym.

¹³    W niektórych krajach elita decyzyjna bywa wręcz monopolizowana przez pewną grupę osób. Ch. Ilill przytacza następujące dane: w 33 rządach włoskich, sformowanych w latach 1960-1992, AJdo Moro byl pięciokrotnie premierem i dziewięciokionne ministrem spraw zagranicznych; Giulio Andre-otti 2aś siedem razy premierem i pięć razy'ministrem spraw zagranicznych, żob. HiiI. op.cit.,s. 61-63.

^u Jak piszą Paul‘1 Hart, Erie K. Stern i Bengt Sundclius. formalny system spotkań komitetów

2

rządu służy przede wszystkim jako źródło legitymizacji decyzji i akcji podejmowanych przez wewnętrzny, nieformalny krąg decyzyjny. Zob. „Foreign Policy-makine at tire Top: Political Group Dynamics”, [w:] PauTt Hart, Fric K. Slem, Bengt Sundelius, Beyond Groupthink: Political Group Dynamics and Foreign Polity-mafdng, Ann Arbor: The University of Michigan Press 1997, s. 23.