Zasady Wykładni Prawa L Morawski4

■ ■

Zasady wykładni prawa • •

stancji sądowych takich jak TK, SN, czy NSA, opinie i poglądy prawne nie mają formalnie mocy wiążącej nie oznacza jednak, że nie wywierają one wpływu na orzeczenia innych sądów. W gruncie bowiem rzeczy wskazania prawne zawarte w orzeczeniach najwyższych instancji sądowych, chociaż nie stanowią precedensów formalnie wiążących (precedensów de iure) faktycznie wpływają na orzecznictwo innych sądów i pełnią w stosunku do sądów niższych i innych adresatów norm prawnych funkcję precedensu faktycznego. Można zatem rzec, że wiążą one co najwyżej imperio ratio-nis, a nie ratione impeńi. Z orzeczeniami takimi wiąże się domniemanie prawidłowości zawartych w nich ustaleń, w tym także ustaleń dotyczących wykładni przepisów prawnych. W taki właśnie sposób ujmuje funkcje swojego orzecznictwa TK w następującym fragmencie swojego uzasadnienia: „Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego nie tylko rozstrzyga konkretny problem prawny, lecz spełnia także rolę precedensu, sygnalizującego prawidłowy kierunek wykładni Konstytucji i stwarza domniemanie, że Trybunał Konstytucyjny w przyszłości w sprawach podobnych zajmie podobne stanowisko. Wszystkie organy państwowe, wydając akty normatywne nie mogą nie liczyć się z wyrażonym w orzecznictwie lub domniemanym stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego. W ten sposób przede wszystkim uzasadnienia orzeczeń (per obiter dicta) nabierają samoistnego charakteru, oddziałując na kierunek rozwoju prawodawstwa w zgodzie z zasadami Konstytucji” (postanowienie z 20 stycznia 1988 r., sygn. U. 1/87, OTK/1988/I/9, postanowienie TK z dnia 19 września 2007 r., K 2/2007, OTK-A 2007/8/101). Dodać do tego należy, że podobna funkcję pełni również orzecznictwo wszystkich innych sądów w stosunku do niższych instancji sądowych, a także wszystkich organów państwa i adresatów norm prawnych.

Należy mocno podkreślić fakt, że każda wykładnia, także wykładnia autentyczna lub wykładnia mająca formalnie moc wiążącą powinna być wykładnią secundum legem. W przeciwnym razie należy uznać wykładnię za niezgodną z prawem. Explicite stwierdza to art. 398³ § 1 k.p.c., który uznaje błędną wykładnię za naruszenie prawa.

2. Wykładnia autentyczna

Wykładnią autentyczną nazywa się wykładnię dokonaną przez ten podmiot, który ustanowił daną normę. Jeszcze w czasach Oświecenia dość

■ ■ 34 * * ®