Zasady Wykładni Prawa L Morawski7

• mn

Rozdział V. Dyrektywy preferencji

Prok. i Pr. 2007/11, M. Prawn. 2007/19). W przypadku prawa karnego i podatkowego odstępstwa od sensu językowego przepisu nie powinny działać na niekorzyść oskarżonego lub podatnika³¹.

Ze stosowaniem reguł odstępstwa wiąże się bardzo ważny problem praktyczny. Powstaje bowiem pytanie, czy interpretator odstępując od jasnego i oczywistego sensu językowego przepisu powinien jednak pozostawać w granicach jego możliwego znaczenia leksykalnego (pomijając całą nieostrość tego pojęcia), na co zdaje się wskazywać samo pojęcie wykładni (por. orzeczenie TK z 15 lipca 1996 r., K 5/96, OTK/II/16), czy też wolno mu w ogóle odejść od sensu językowego przepisu³², W tym ostatnim przypadku jego działalność stanowiłaby nie tyle wykładnię (Ausle-gung), co rozwijanie prawa (Rechtsfortbildung). Jak się wydaje, praktyka dopuszcza również to drugie podejście (por. cytowane niżej przykłady).

Pojęcie ważnych racji, które uzasadniają odstępstwo od wykładni językowej może się odnosić do różnych kwestii i jest oczywiście pojęciem blankietowym. Pojęcie to zostało jednak skonkretyzowane zarówno w praktyce orzeczniczej, jak i doktrynie. Warto przy tym podkreślić, że reguły odstępstwa akceptowane w orzecznictwie naszych sądów, są zasadniczo zbieżne z regułami do których odwołuje się praktyka sądowa w innych krajach. Jak sądzę, w orzecznictwie naszych sądów można przyjąć przynajmniej następujące reguły odstępstwa od sensu językowego przepisu lub jego części. Przyjmuje się więc w szczególności, że interpretatorowi wolno jest odstąpić od sensu językowego przepisu:

w przypadku gdy sens językowy jest ewidentnie sprzeczny z fundamentalnymi wartościami konstytucyjnymi, a z istotnych powodów uchylenie przepisu byłoby w danym momencie niemożliwe lub niecelowe,

w przypadku, gdy wykładnia językowa prowadzi do rozstrzygnięcia, które w świetle powszechnie akceptowanych wartości musi być uznane za rażąco niesłuszne, niesprawiedliwe, nieracjonalne lub niweczące ratio legis interpretowanego przepisu,

R. Mastalski, Interpretacja prawa..., s. 111.

Rk P. Czarny, TK a wykładnia ustaw w zgodzie z Konstytucją. Pohka kultura prawna integracji europejskiej, red. S. Wronkowska, Zakamycze 2005.

mmm 87 ■*«