58245 Zasady Wykładni Prawa L Morawski3

Rozdział V. Dyrektywy preferencji ■ * ^Ł

gnięty, ponieważ u jego podstaw leżą głębokie różnice aksjologiczne, co do samego sposobu rozumienia interpretacji tekstów prawnych⁶. Mimo jednak niekończących się kontrowersji i sporów doktrynalnych praktyka prawnicza w krajach należących do naszego kręgu cywilizacyjnego, i to zarówno civil law, jak i common law, w dość jednoznaczny, chociaż nie jednomyślny, sposób opowiada się za dyrektywą, którą będę nazywał zasadą pierwszeństwa wykładni językowej oraz pomocniczości (subsydiamości) wykładni systemowej i funkcjonalnej. Zasada ta jest powszechnie akceptowana w Niemczech i innych krajach niemieckojęzycznych. Nie inaczej wygląda sprawa w kręgu kultury romańskiej, gdzie do przyjęcia zasady pierwszeństwa wykładni językowej przyczyniła się szkoła egzegetyczna. Podobnie rzecz się ma w krajach common law. W Anglii zasadę pierwszeństwa wykładni językowej nazywa się niekiedy złotą regułą, a w USA w nawiązaniu do wybitnego sędziego i filozofa prawa O. Holmesa - regułą oczywistego znaczenia (the plain meaning rule). W myśl wszystkich cytowanych wyżej reguł, jeśli sens językowy przepisu jest jasny i oczywisty interpretator powinien się na nim oprzeć⁷. Podstawowym uzasadnieniem zasady pierwszeństwa wykładni językowej jest fakt, że to właśnie język, a nie inne media, jest podstawowym instrumentem komunikowania się prawodawcy z adresatami jego norm (por. wyrok NSA z 5 sierpnia 2004 r., FSK 372//04, ONSAiWSA 2005/1/17). Do tego też faktu nawiązuje fundamentalny dla zasady pierwszeństwa wykładni językowej argument z państwa prawa. Obywatele mają bowiem prawo działać w zaufaniu przede wszystkim do tego, co zostało w tekstach prawnych napisane, a nie do

' Por. M. Smolak, Wykładnia prawa a zmiana społeczno-polityczna, [w:] Studia z filozofii pnwa, red. J. Stelmach, Kraków 2001.

W jednoznaczny sposób akceptują ją autorzy, Interpreting Staiutes. A Comparative Stu-| Ąf. ed. D. N. MacCormick, R. Snmmers, Darrmouth, Worcester 1991, s. 5, 30, 51, 190, i 382. 432; por. też R. David, G. Grasmann, Einfiihrung in die grossen Rechcssysteme der \ Oegenwart, Mtinchen 1988, s. 185; K. Larenz, Methodenlehre der Rechtswissenschaft, Berlin-j, -Hetdelberg-New York 1979, s. 309; H-J. Koch, H. Russmann, Juristische Begriindungsleh-l Eine Einjuhrung in Grundprobleme der Rechtswissenschąft, Mtinchen 1982, s. 182; P. Kobit Theońe des Rechts. Eine Einfiihrung, Wien-Kóln-Weimar 1997, s. 215; R. Wank, Die | Jhsłegung von Gesetzen. Eine Einfiihrung, Koln 2001, s. 47; H. Rowc, Recht und sprachlicher i.Wandel. Entwicklumg einer institutioneller Auslegungstheorie, Baden-Baden 2003, s. 46; |C Buck, Uber die Ausłegungsmethoden des Gerichtshofs der Europaischen Gemeinschaft, Frank-am Main 1998, s. 117; S. M. Grundmann, Die Auslegung des Gemeinschaftsrecht durch Europaischen Geńchtshofi Konstanz 1997, s. 27.

iii 73 ■ ■ *