Zasady Wykładni Prawa L Morawski4

Zasady wykładni prawa »»*

3. Dyrektywa języka prawnego - definicje legalne

Jak powiedzieliśmy, w sytuacji gdy dany termin został zdefiniowany w języku prawnym, to powinniśmy się odwołać nie do reguły języka potocznego, ale do dyrektywy języka prawnego, a zatem nadać mu takie znaczenie, które przypisał mu prawodawca, a nie znaczenie, które ma on w języku potocznym. A contrańo, jeśli nie istnieje definicja legalna danego pojęcia, to należy mu nadać takie znaczenie, jakie ma ono w języku prawniczym, a w razie braku powszechnie akceptowanej definicji w orzecznictwie i doktrynie, należy się odwołać do jego znaczenia potocznego. Do tej pierwszej sytuacji nawiązuje SN w uchwale z 12 marca 2002 r. (III ZP 34/01, OSNP 2002/23/561) stwierdzając, iż wobec tego, że istnieje definicja ustawowa nieruchomości w art. 46 k.c., to temu pojęciu „nie można nadawać znaczenia przyjętego w języku potocznym”. Do drugiej sytuacji nawiązuje SN z kolei w wyroku z 09 września 2004 r. (II CK 498/03, LEK nr 137573), gdy stwierdza: „Kodeks cywilny nie zawiera definicji podstępu, o którym mowa w art. 86 k.c., dlatego należy kierować się potocznym znaczeniem tego pojęcia”.

Wskazać należy, że w wielu przypadkach różnica między znaczeniem prawnym i potocznym danego pojęcia może być dość radykalna. Tak na przykład w rozumieniu przepisów niemieckiego prawa karnego kapsel do piwa (Bierdeckel) jest dokumentem¹-¹. Akademickim przykładem, jak dalece sens prawny może odbiegać od sensu potocznego wyrażenia może być porównanie znaczenia pojęć „rzecz ruchoma” i „rzecz nieruchoma” w obu tych językach.

Definicje zawarte w tekście prawnym nazywamy definicjami legalnymi. Pojęcie definicji obejmuje jednak nie tylko definicje wyraźne, ale również definicje kontekstowe. O definicji wyraźnej mówimy wówczas, gdy w przepisie prawnym określone jest bezpośrednio definiendum i definiens danego pojęcia (por. na przykład art. 115 k.k. § 17 „żołnierzem jest osoba pełniąca czynną służbę wojskową” czy art. 10 k.c. „pełnoletnim jest, kto ukończył lat 18”). O definicji kontekstowej natomiast wtedy, gdy znacze-

¹³ R. Wank, Die Ausfcgung von Gesetzen. Eine Eitifuhrung, Kola 2001, s. 52.

$ # ■ 104 * *'»