Zasady Wykładni Prawa L Morawski1

s « ■ Rozdział VII. Wykładnia systerńowa ■ « *

mowej wykładni prawa. Jak trafnie wskazuje TK w wyroku z 10 lipca 2000 r. (SK 12/99, OTK 2000/5/143Y zasady prawne pełnią w systemie prawa zarówno funkcję dyrektyw tworzenia prawa, jak i dyrektyw interpretacyjnych. Wspomnianej dyrektywie możemy nadać następującą postać:

■ Wszystkie normy prawne powinny być interpretowane w sposób zgodny z zasadami prawa.

Pojęcie zasad prawnych to jedno z bardziej kontrowersyjnych pojęć współczesnej jurysprudencji^{1 2}. Nie możemy się tutaj wdawać w rozstrzyganie skomplikowanych sporów doktrynalnych dotyczących treści tego pojęcia. Dla naszych potrzeb wystarczy wskazać, że zasadami prawa są te normy prawne, którym przypisuje się zasadniczą rolę w konstrukcji całego systemu prawa, jego poszczególnych części, a nawet poszczególnych instytucji. W gruncie jednak rzeczy nie ma żadnych jasnych i precyzyjnych kryteriów, które pozwoliłyby w jednoznaczny sposób odróżnić zasady od innych norm prawnych. Jeśli w tej sprawie nie daje nam wystarczających wskazówek sam legislator, to o uznaniu normy za zasadę prawa decyduje ostatecznie orzecznictwo i doktryna kierując się jednak pewnymi kryteriami. Wśród tych kryteriów wymienić należy w szczególności miejsce normy w systemie prawa oraz jej fundamentalne znaczenie dla konstrukcji i aksjologii systemu prawa lub jego elementów. Nie są to kryteria nazbyt precyzyjne, nie może więc dziwić fakt, że w niektórych przypadkach powstaje spór co do tego, czy określona norma jest zasadą, czy też nie. Warto przypomnieć, iż zasadami prawa mogą być zarówno zasady explicite wysłowione w tekście prawnym, jak i normy, które można albo wywnioskować albo wyinterpretować z norm explicite zawartych w tekście prawnym (zasady implicite). Tak na przykład w wyroku z 29 kwietnia 2003 r. (K 24/02, OTK-A 2003/4/33) TK stwierdza, że wprawdzie obowiązująca

*«■ 131

1

   Por też wyrok NSA z 13.06.2000, 1 SA/Ka 2160/98, LEX nr 43969; wyrok SN z 06.03.2003, I PK 171/02, OSNP 2004/15/258.

2

   Na temat zasad prawnych por. R. Dworkin, The Model of Rules, [w:] lmv_r Reason and Justice, ed. G. Hughes, New York-London 1969, idem, Taking Rights Seriously, Harrard, Cambridge 1986, s. 17, 72, idem, A Matter of Principle, Oxford 1986; R. Alexy, Theorie der Grundrechte, Baden-Baden 1985 s. 71; idem, On the Structure of Legał Principles, “Ratio luris” 2000/13; T. Gizbert-Studnicki, Zasady i reguły prawne, PiP 1988/3; L. Morawski, Zasady prawne - komentarz krytyczny, [w:] Studia z filozofii prawa, Kraków 2000.