Zasady Wykładni Prawa L Morawski6

* Zasady ivykładni prawa mms

go, w której sądy oraz inne organy państwowe powinny stosować prawo w takim kształcie, jakie nadał mu sam ustawodawca i bez uzasadnionej potrzeby nie powinny reguł tego prawa ani rozszerzać ani zwężać. Jak już wielokrotnie wskazywaliśmy, obowiązek wykładni literalnej powinien być szczególnie rygorystycznie przestrzegany w tych wszystkich przypadkach, w których wymaga tego ochrona poczucia bezpieczeństwa obywateli, którzy nie powinni być zaskakiwani rozszerzaniem lub zwężaniem sensu przepisów prawnych, w sytuacji gdy działali w zaufaniu do nich. Przypomnieć należy, że znaczeniem literalnym normy lub jej fragmentu nazywamy jej znaczenie potoczne, a jeśli odstąpiono od tego znaczenia nadając normie swoiste znaczenie prawne, prawnicze lub znaczenie specjalne, to znaczeniem literalnym jest właśnie to znaczenie (por. rozdz. VI). W kontekście rozważań odnoszących się do zakresu wykładni na oznaczenie wykładni literalnej używa się również pojęć wykładnia ścisła, rygorystyczna lub dosłowna (inteą)retatio declarativa). Wprawdzie nakaz wykładni literalnej jest zasadą, która odnosi się do wszystkich przepisów prawnych, jednak zasada ta jest szczególnie rygorystycznie akcentowana w odniesieniu do tych gałęzi prawa oraz przepisów, w których regulacja prawna ma charakter zamknięty, nakłada obowiązki lub inne obciążenia na adresatów (odiosa sunt. restrigenda)¹ lub w których kładzie się szczególny nacisk na przewidywalność decyzji organów stosujących prawo oraz ochronę bezpieczeństwa obywateli. Prawo karne oraz podatkowe, to klasyczny przykład tego rodzaju dziedzin prawa. Z podobnych powodów nakaz wykładni ścisłej odnosi SN do przepisów płacowych (wyrok z dnia 13 stycznia 2009 r., I PK 131/08, M.P.Pr. 2009/8/433).

Nakaz wykładni literalnej przepisów prawa karnego i podatkowego w powiązaniu z zakazem wykładni rozszerzającej w sytuacji, gdyby mogło to pogorszyć sytuację oskarżonego lub podatnika znajduje tam wsparcie w zasadach nuLlum cnmen, nulla poena sine lege oraz nułłum tributum sine lege. Jak to na przykład ujmuje NSA w jednym ze swoich orzeczeń: „Przepisy prawa podatkowego należy wykładać ściśle oraz zgodnie z ich literalnym brzmieniem i jeśli taka wykładnia pozwala na zbudowanie logicznie poprawnej normy prawnej, to nie jest dopuszczalne doszukiwanie się innych znaczeń takiego przepisu. Niedopuszczalne jest doszukiwanie się intencji ustawodawcy i stwarzanie na takiej podstawie norm wykraczających

1

A. Sommerfeld, Hermeneutyka prawnicza a prawo karne, Toruń 2009 (maszynopis).

a m 196    ■ *