Zasady Wykładni Prawa L Morawski 6

* * ■ Zasady wykładni prawa ■ *

raz zwykłego przeoczenia, bywa i tak, że prawodawca wprowadzając nowe przepisy nie uchyla przepisów dotychczas obowiązujących. W takiej sytuacji dochodzi do oczywistej kolizji, ponieważ jest niedopuszczalne, by jednocześnie obowiązywały ze sobą przepisy niezgodne. Jeśli wspomnianej kolizji nie da się usunąć za pomocą reguł wykładni sensu stricto, to interpretator będzie się musiał odwołać do reguł kolizyjnych (por. postanowienie TK z 12 października 2004 r., K 7/03, OTK-A 2004/9/100). Wymienić można trzy podstawowe typy reguł tego rodzaju:

1)    regułę hierarchiczną (lex superior derogat legi inferiori),

2)    regułę chronologiczną {lex posterior derogat legi priori),

3)    regułę merytoryczną (lex specialis derogat legi generali)³.

Zgodnie z regułą hierarchiczną norma hierarchicznie wyższa (np. ustawa) uchyla niezgodną z nią normę hierarchicznie niższą (np. rozporządzenie). Wśród reguł kolizyjnych reguła hierarchiczna ma najwyższą moc. Norma wyższa uchyla zatem normę niższą bez względu na to, w jakim czasie obie normy zostały wydane i bez względu na to, która z nich jest bardziej ogólna. Jak pokażemy dalej, sam fakt, że reguła hierarchicznie wyższa uchyla normę niższą nie rozstrzyga jeszcze kwestii, w jakich formach proceduralnych następuje to uchylenie, a w szczególności, czy powołanie się sądu na regułę lex superior powoduje bezpośrednio skutek derogacyjny, czy też derogacja może nastąpić tylko wskutek podjęcia odpowiedniej decyzji przez upoważniony organ (na przykład przez decyzję TK w trybie art. 188 Konstytucji).

Reguła chronologiczna mówi, że akt wydany później uchyla akt wydany wcześniej pod warunkiem jednak, że akt późniejszy ma nie niższą moc prawną niż akt wcześniejszy. Nie jest zatem tak, że późniejsze rozporządzenie uchyla niezgodną z nim ustawę. Podobnie jak w przypadku reguły hierarchicznej mogą powstać problemy dotyczące tego, w jakich formach proceduralnych należy stosować tą regułę.

Bardziej skomplikowany charakter ma reguła merytoryczna. Stosuje się ją do norm, których zakresy zastosowania pozostają w stosunku zawie-

3. W przypadku innym, niż wskazany w ust. 2, przepisowi uchylającemu nie nadaje się ogólnikowej treści, a w szczególności nie używa się z wroni: „Tracą moc dotychczasowe przepisy sprzeczne z niniejszą ustawą”.

^:ł Ogólnie na temat reguł kolizyjnych K. Opałek, J. Wróblewski, Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969, s. 100; L. Leszczyński, Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa, Zakamycze 2001, s. 225.

■ ■ 256