Zoologia

Czaszka

Charakterystycznymi cechami czaszki płazów są:

•    zanik kości pokrywy skrzelowej

•    częściowy zanik łuków skrzelowych

•    aparat podjęzykowy, zbudowany z chrząstki zwanej płytką gnykową, która pochodzi z przekształconych elementów łuku gnykowego i łuków skrzelowych.

•    dwa kostne wyrostki, tzw. kłykcie potyliczne, umożliwiające ruch głowy jedynie w płaszczyźnie pionowej (brak obrotnika)

•    autostyliczność - mózgoczaszka łączy się z częścią trzewiową czaszki za pośrednictwem chrząstki podniebienno-kwadratowej

•    występowanie szeregu elementów chrzęstnych

•    mała liczba kości pokrywowych

•    przekształcenie kości gnykowo-żuchwowej w kostkę słuchową Kręgosłup

Części kręgosłupa: Kręgosłup większości płazów składa się z 4 części; jest ruchomo połączony z czaszką, a także z obręczą miednicową. Pierwszy kręg (część szyjna) nosi nazwę dźwigacza (atlas) i łączy się z czaszką Część tułowiowa ma różną liczbę kręgów - najmniejsza liczba (7 kręgów) występuje u płazów bezogonowych, a największa (około 100) u beznogich. Część krzyżowa składa się z 1 kręgu krzyżowego; nie występuje u płazów beznogich. Część ogonowa również ma zmienną liczbę kręgów. U płazów bezogonowych kręgi zrastają się w urostyl, a u ogoniastych odcinek ten składa się z 25-35 kręgów.

Typy kręgów: U płazów występują kręgi kilku typów:

•    dwuwklęsłe (amficeliczne) - występują u płazów beznogich i niektórych ogoniastych

•    tyłowklęsłe (opistoceliczne) - występują u płazów ogoniastych i niektórych bezogonowych

•    przodowklęsłe (proceliczne) - charakterystyczne dla płazów bezogonowych

Sposoby powstawania trzonów kręgowych: Wyróżnia się 2 sposoby powstawania trzonów kręgowych i w związku z tym 2 typy kręgów:

•    typ apsydospondylny - ostateczny trzon kostny tworzy się na podłożu trzonu chrzęstnego; występuje u płazów bezogonowych

•    typ lepospondylny - kostny trzon kręgu powstaje bezpośrednio na podłożu tkanki łącznej tworzącej osłonę struny grzbietowej: występuje u płazów ogoniastych i beznogich.

Pas barkowy i miednicowy oraz kończyny

Pas barkowy utworzony jest z elementów kostnych i chrzęstnych. Ma kształt obręczy otaczającej jamę piersiową po stronie brzusznej i bocznej oraz częściowo z góry. Elementy pasa barkowego łączą się z mostkiem. Połączenie to może być ruchome (typ bardziej prymitywny) lub nieruchome (typ połączenia o wyższej oiganizacji). W miejscu połączenia kości łopatkowej z kruczą i obojczykiem utworzony jest staw ramieniowy. U płazów bezogonowych kość łokciowa uległa zrośnięciu z kością promieniową. U płazów ogoniastych kości przedramienia nie są zrośnięte. Kończyny sączteropalczaste.

Pas miednicowy zbudowany jest z kości biodrowej, kulszowej, chrząstki łonowej i panewki stawu biodrowego. Za pośrednictwem kości biodrowych pas miednicowy łączy się z kręgiem krzyżowym kręgosłupa. U płazów bezogonowych kość piszczelowa jest zrośnięta ze strzałkową. U płazów ogoniastych kości podudzia nie są zrośnięte. Kończyny tylne mają 5 palców.

Układ pokarmowy

Układ pokarmowy rozpoczyna się otworem gębowym prowadzącym do jamy gębowej. Jama gębowa u większości płazów jest uzębiona. Zęby sa typu homodontycznego; mogą znajdować się na kościach szczękowych, międzyszczękowych, lemieszach, kościach podniebiennych i wyjątkowo na kości zębowej i przyklinowej. Ich zadaniem jest przytrzymywanie pokarmu, nie biorą udziału w jego mechanicznej obróbce. W akcie połykania biorą udział gałki oczne, wpuklające się do jamy gębowej. Płazy nie posiadają podniebienia wtórnego, więc sklepienie jamy gębowej utworzone jest przez podstawę czaszki i gałki oczne. Z przodu przed gałkami ocznymi w sklepieniu jamy gębowej mieszczą się 2 otwory nozdrzy wewnętrznych (choanae), a z tyłu i po bokach sklepienia widoczne są ujścia przewodów Eustachiusza. Większość płazów posiada język. W błonie śluzowej jamy gębowej znajdują się gruczoły, których wydzielina zwilża jamę gębową i razem z wydzieliną gruczołów ślinowych nawilża