LastScan26

80 Znaczenie ogrodu angielskiego i jego teorii

nie przykład możliwości rozwiązania tego paradoksu. Jako konkretna poetyka przyrody ogrodnictwo krajobrazowe było sztuką, w której chodziło właśnie o to, aby zrobić miejsce dla przyrody jako przyrody. Aranżowało ono przyrodę po to. aby tym mocniej ona sama poruszała człowieka.

Dzięki wymienionym cechom teoria ogrodnictwa krajobrazowego okazuje się paradygmatem dla przyszłej estetyki ekologicznej. Wspomniałem już wyżej, że ogrodnictwo krajobrazowe jako technika przymierza przez uznanie spontaniczności przyrody i minimalizację nieodzownej pracy reprodukcyjnej może stanowić punkt odniesienia dla nowego praktycznego odniesienia do przyrody jako takiego. Korzystanie z przyrody w ogrodzie krajobrazowym jest bowiem jedynie duchowe. Tego, czego można się z niego nauczyć, nie da się bezpośrednio przenieść na inne formy korzystania z przyrody. Dla ekologicznej estetyki przyrody stanowi ono jednak jasną lekcję: jako estetyka ekologiczna musi ona w przyszłości przyczynić się do humanizacji przyrody z punktu widzenia ideału przyrody jako ogrodu.

Aporie naszej relacji do przyrody

I. Rzekome oczywistości

Jeśli mielibyśmy wybierać między kąpielą w morzu a kąpielą w basenie, między jabłkiem wyrosłym na drzewie, nie poddanym agrozabiegom, a jabłkiem poddanym opryskowi i woskowaniu, między „pozostawionym naturze" miejscem wypoczynkowym a uprzemysłowioną turystyką np. Teneryfy, to nasza decyzja byłaby zapewne jasna: naturalnie natura — zakładając oczywiście, że w morzu nie pływają rekiny, jadowite kraby i plastikowe kubki; zakładając, że jabłko nie jest pokiereszowane i robaczywe; zakładając to, pozostawiona sobie przyroda jest rajem.

Wydaje się, że te mniej lub bardziej świadome ograniczenia pochwały przyrody nie tyle je podważają, ile raczej potwierdzają. Przyroda bywa dzisiaj zanieczyszczona i zniszczona przez człowieka, sama w sobie ma ona jednak służyć człowiekowi. I tak wybór produktów naturalnych nie oznacza, że człowiek gotowy jest zgodzić się na ograniczenia jakości: skwaśniałe mleko zostanie oddane producentowi. Od pozostawionej samej sobie przyrody oczekuje się, że będzie ona kultywowana, tj. że będzie rajska: bezpieczna i czysta.

Preferowanie natury wobec tego, co sztuczne, znajduje swój wyraz w codziennych decyzjach ekonomicznych i życiowych, przez obrazy stosowane w reklamie aż do ideologii politycznej. Jej współczesną kulminacją,