FizykaII53301

529

Jeżeli częścią polaryzacyjną przyrządu jest tafla zwierciadlana czarnego szkła, na którą pada światło obłoków, a częścią, analizującą także czarne zwierciadło, wówczas zahartowana kwadratowa płyta lub sześcian szkła źwierciadłowego przy skrzyżo-wanem położeniu zwierciadeł okazuje barwną figurę 5 na tabł. IX z czarnym krzyżem, przez środek płytki idącym, i z pawiem! oczkami w jój kątach; masywny zaś walec szklanny daje w tym razie pierścienie z takim samym krzyżem (Fig. 6 na tej tabl,).. Jak tylko naprężenie cząstek wewnątrz masy szkła ustanie, ^a wskutek tego sprężystość wewnętrznego eteru znowu jest na wskroś jednostajna, co w nierównie ogrzanych kawałkach szkłu .z oziębianiem następuje, wszelkie zabarwienie zaraz znika. Jeżeli w obrączkę na drucie, ogrzaną do 100°łub 150°, włoży się szklanny walec, którego cząstki na powierzchni pierwćj i mocniej się ogrzewają, niż cząstki środkowe, powstaje rodzaj napięcia w całćj jego masie, który w świetle polaryzowanem zdradza się także zabarwieniem, podobnem do fig. 6 na tabl. IX, P'g. 291 wystawia rodzaj prasy, w którćj można zginać grube

pręty białego szkła, okazujące w tym stanie barwne prążki w przyrządzie polaryzacyjnym; Fig. 292 zaś inną prasę do ściskania grubćj płytki lub sześcianu szkła źwierciadłowego, które w rzeczonym przyrządzie w kierunku śćiśnienia okazuje barwne'zjawiska, wystawione fig. 7 i 8 na tabl. IX; pierwsze przy słabszem, drugie przy mo-cniejszem ściskaniu. Jeżeli się część łub połowę szklaimćj płytki zahartowanej lub ściśniętej nakryje kawałkiem papieru, znika zaraz odpowiednia część figury barwnej, chociaż się część wolną posunie na sam środek stoliczka w przyrządzie polaryzacyjnym. Tafelka spatu, wycięta prostopadłe • do osi kryształu, okazuje zawsze ten sam system pierścieni, czy przez nią całą,

67

Fizyka T. II.

*