Image 48

Przyjmijmy, że ilość konsumowanego dobra Y pozostaje niezmienna na poziomie 2 jednostek. Wzrost konsumpcji dobra X o jedną jednostkę (AX) oznacza, że konsument przemieszcza się na wyższą krzywą obojętności. Liczby umieszczone w nawiasach oznaczają użyteczności, które przypisaliśmy każdej krzywej obojętności. Dlatego użyteczność marginalna drugiej jednostki wynosi 10, trzeciej jednostki 30, a czwartej jednostki dobra X wynosi 50.

CECHY KRZYWEJ OBOJĘTNOŚCI

Krzywe obojętności konsumenta posiadają cztery podstawowe cechy:

-    Krzywe obojętności mają nachylenie negatywne.

-    Krzywe obojętności nie mogą przecinać się.

-    Krzywe obojętności są wypukłe w stosunku do początku układu.

-    Krzywych obojętności jest nieskończenie wiele.

Cechy krzywych obojętności wynikają z założeń odnoszących się do preferencji konsumenta, zwłaszcza do założenia o przechodniości preferencji oraz założenia o nienasyconości konsumenta.

Przypuśćmy, że krzywa obojętności ma nachylenie dodatnie, tak jak na wykresie 39.

Wykres 39. „Krzywa obojętności”

Dodatnie nachylenie krzywej obojętności oznacza, że konsument akceptuje mniejszą konsumpcję dobra X i Y i ciągle jest mu to obojętne.

Ponieważ wszystkie punkty na krzywej oznaczają taki sam poziom zadowolenia, dlatego kombinacja B (4 jednostki dobra X i 3,5 jednostki dobra Y) daje konsumentowi takie samo zadowolenie jak kombinacja A (2 jednostki dobra X i 1,5 jednostki dobra Y). Tak więc konsument rezygnując z 2 jednostek dobra X zgadza się także na zmniejszenie konsumpcji o 2 jednostki dobra Y i jest to dla niego obojętne. Jest to sprzeczne z założeniem o nienasyconości konsumenta -żaden konsument nie zrezygnuje z wyższego poziomu całkowitej konsumpcji na rzecz poziomu niższego.

Z założenia o przechodniości preferencji konsumenta wynika, że krzywe obojętności nie mogą przecinać się. Sytuację kiedy dwie krzywe obojętności przecinają się przedstawia wykres 40.

Wykres 40. Przecinające się

Punkty A i B leżą na tej samej krzywej obojętności l_r Dlatego kombinacja A (3 jednostki dobra X i 2 jednostki dobra Y) daje konsumentowi takie samo zadowolenie jak kombinacje B (konsumpcja 4X i 1Y).

Punkt A leży również na krzywej l₂, na której znajduje się punkt C. Oznacza to, że kombinacja A (konsumpcja 3X i 2Y) daje konsumentowi takie samo zadowolenie jak kombinacja C (konsumpcja 4,5X i 1,5Y).

Zgodnie z zasadą przechodniości preferencji, jeśli konsumentowi są obojętne kombinacje A i B oraz A i C, wtedy są mu także obojętne kombinacje B i C. Jednakże kombinacja C oznacza dla konsumenta większą konsumpcję dobra X i Y aniżeli kombinacja B. Z założenia o nienasyconości konsumenta wynika, że nie może pozostać obojętny w stosunku do kombinacji B i C. Powyższe założenia wykluczają możliwość przecięcia się krzywych obojętności.

MARGINALNA STOPA SUBSTYTUCJI (MSS)

Krzywa obojętności wskazuje wszystkie kombinacje konsumpcji dwóch dóbr, które dają konsumentowi takie samo zadowolenie. Negatywne nachylenie krzywej obojętności oznacza, że zwiększenie konsumpcji jednego dobra wymaga zmniejszenia konsumpcji drugiego dobra. Między dwoma dobrami istnieje stosunek substytucyjności.

Analiza krzywej obojętności konsumenta pozwala określić rozmiary substytucji jednego dobra przez drugie. Miernikiem efektu substytucyjności dobra X przez dobro Y jest marginalna stopa substytucji (MSS_XV).

MSS_xy, określa jaką ilość dobra Y należy poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji dobra X o jednostkę w sytuacji kiedy konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności, czyli nie zmienia poziomu zadowolenia z konsumpcji.

97