image145 (7)

B. J&rmirrio. Hmdamf aMm Wjrvm»a 3007. ISBN y.H.!U.ttMKf?.l 1-S. C by WA1P2007

Konstiuł.<|azad)rt2amkrięty<h 289

Rysunek 15. Plan grafkzny sprawdzianu ..Metody kształcenia incywidialnego'

Plan graficzny przedstawiony na rys. 15 jest oparty na planie tabelarycznym z tab. 44. Wykorzystuje informację o podziale materiału kształcenia (kolumny tabeli) i liczbie projektowanych zadań, a podział zadań według poziomów wymagań i kategorii celów uległ w nim przetworzeniu na zależność znajomości metod od ogólnej wiedzy o rodzajach metod i zależność tworzenia metod od znajomości istniejących metod (strzałki ciągłe). Nadto dodano bardzo hipotetyczne powiązanie między opanowaniem trzech kolejnych grup metod (strzałki kropkowane). Wszystkie te zależności mogą ułatwić interpretację osiągnięć uczniów pod warunkiem, że zostaną potwierdzone w wynikach sprawdzania.

Konstrukcja zadań zamkniętych

W sprawdzaniu osiągnięć uczniów zadaniem nazywamy najmniejszą względnie niezależną cząstkę sprawdzianu, wymagającą od ucznia udzielenia odpowiedzi. „Względna niezależność” zadania polega na tym, że można je rozwiązać bez rozwiązania, a nawet znajomości innych zadań w danym sprawdzianie, ale mogą istnieć powiązania tematyczne (fabularne) i statystyczne (korelacje) z innymi zadaniami.

Zadania otwarte, w których uczeń sam formułuje odpowiedź, można podzielić zgodnie z tab. 43, na zadania rozszerzonej odpowiedzi (RO): holistyczne, praktyczne, pisemne lub ustne, wymagające samodzielnego rozwinięcia tematu, i zadania krótkiej odpowiedzi (KO): analityczne, wymagające tylko wykonania pojedynczej czynności praktycznej lub podania informacji w jednym zdaniu, a nawet jednym słowem, jedną liczbą lub innym znakiem.

Przykłady zadań otwartych, w postaci pytań i poleceń, są łatwo dostępne w podręcznikach przedmiotowych dla nauczycieli i uczniów. Zadania rozszerzonej www.waip.com.pl

B Si*tnirrio. Kttbtkrnie tzMm. Warcuwa 3C*37. ISBN 9»-8£4M07.»-4 C by WAIP2007

290 Rozdział9 Sprawdzani* osqgnuj< ikziiiow

odpowiedzi są zwykle trudniejsze (a) dla ucznia do rozwiązania i (b) dla nauczyciela do punktowania, ale przynoszą więcej informacji o osiągnięciach uczniów. Przesądzanie o ich przewadze pod względem trafności i obiektywizmu nad zadaniami krótkiej odpowiedzi byłoby jednak nieuzasadnione, bo w czasie potrzebnym do pracy nad takim zadaniem uczeń jest w stanie rozwiązać kilka lub kilkanaście zadań krótkiej odpowiedzi, a bywa, że nawet kilkadziesiąt zadań zamkniętych.

Zadania zamknięte, w których uczeń wybiera prawidłową odpowiedź (rzadziej - kilka prawidłowych odpowiedzi) spośród odpowiedzi mu podanych, mają bardziej skomplikowaną budowę od zadań otwartych i dlatego są wyłącznie pisemne. Króluje wśród nich zadanie wyboru wielokrotnego (WW), składające się z (1) trzonu zadania, w którym zawarte są opis sytuacji zadaniowej oraz pytanie, polecenie lub niedokończone zdanie, (2) prawidłowej odpowiedzi, jedynie prawdziwej lub najlepszej, oraz (3) dystraktorów, odpowiedzi mających pozory prawidłowości lub stanowiących alternatywne, ale słabsze rozwiązanie zadania.

Dość łatwo zbudować zadanie WW z kategorii „zapamiętanie wiadomości", w którym pytamy o nazwy, daty, wydarzenia, nazwiska, dzieła, wielkości i proste zależności, ale właśnie takich zadań zamkniętych nie warto budować, bo zadania otwarte, niepodpowiadające odpowiedzi, znacznie lepiej nadają się do tej kategorii. Niestety, jak gorzko zauważył sam Bloom (1978), „nasze [amerykańskie - BN] testy nauczycielskie, a także testy standaryzowane są głównie testami zapamiętanych wiadomości. Po sprzedaniu ponad miliona egzemplarzy Taksonomii celów kształcenia. Dziedziny poznawczej i po 20 latach jej stosowania w kształceniu i doskonaleniu nauczycieli nadal 95 procent zadań testowych dostarczanych uczniom dotyczy niewiele więcej niż informacji”. Obecnie, po pół wieku stosowania taksonomii i sprzedaniu, jak się szacuje, blisko 10 milionów egzemplarzy oryginalnego dzieła Blooma i jego współpracowników, sytuacja polepszyła się, ale niewiele.

Zadania wyboru wielokrotnego mogą sprawdzać nie tylko pamiętanie wiadomości, lecz także (a) rozumienie celu, porządku, zasady, prawa, (b) ustalanie różnicy, podobieństwa, związku, przyczyny, skutku, (c) umiejętność znajdowania i naprawiania błędu, wydawania i uzasadniania opinii, oceniania według pewnych kryteriów i inne złożone osiągnięcia. Z tego repertuaru wybierzemy dwa przykłady dla przedyskutowania zalet i ograniczeń zadania WW.

Zadanie 1 dotyczy celu „rozumienie", materiału „Rodzaje metod” (według planu przedstawionego w tab. 44):

1. Pan Edmund Technologowie/ powiedział: „W nauczaniu matematyki osiągnięcia emocjonalne i poznawcze uczniów są jednoczesne!” Jaka zmiana w tej wypowiedzi jest, Twoim zdaniem, najbardziej potrzebna dla zwiększenia jej sensu?