Img00257

261

w spiralę lub zygzak — pod wpływem naprężeń rozciągających wydłużają się wielokrotnie. W stanie nieusieciowanym możliwe jest przesuwanie się całych cząsteczek względem siebie, co przejawia się małą spoistością materiału. Usieciowanie powoduje zwiększenie spoistości i poprawę własności mechanicznych.

Podstawowymi przedstawicielami elastomerów są kauczuki (naturalny i syntetyczny) i gumy.

Kauczuk naturalny

4.111. Kauczuk naturalny jest produktem otrzymywanym z soku drzewa kauczukowego (lateksu). Pod względem chemicznym kauczuk naturalny jest polimerem izo-prenu o wzorze chemicznym (C₅H_g)_n. W stanie surowym kauczuk naturalny nie ma bezpośrednich zastosowań w elektrotechnice, gdyż w temperaturze poniżej 0°C jest twardy i bardzo kruchy, w temperaturze powyżej 50°C staje się plastyczny i lepki. Stanowi on jedynie surowiec do wyrobu gum i ebonitów.

Guma

4.112. Produktem użytkowym jest guma, powstająca z kauczuku poddanego procesowi wulkanizacji (usieciowania). Mieszaninę mielonego kauczuku, siarki i innych dodatków ugniata się aż do uzyskania jednolitej masy. Jako dodatków używa się substancji spełniających różne funkcje, jak: zmiękczające (plastyfikatory — zwykle kwas stearynowy i parafina), antyutleniające, wypełniające (tlenek cynkowy, sadze, kaolin, kreda, talk), przyspieszające wulkanizację (tiuram), barwiące itd.

Wulkanizację na gorąco przeprowadza się w temperaturze 100...150°C, ogrzewając otrzymaną masę w autoklawach pod zwiększonym ciśnieniem, w czasie od kilku minut do dwóch godzin (w zależności od użytego przyspieszacza). Zależnie od procentowej zawartości siarki otrzymuje się gumy miękkie (bardzo elastyczne, zawartość siarki 1...3%) i gumy twarde (nieelastyczne, zawartość siarki 25...50%).

Guma miękka z kauczuku naturalnego ulega dość szybkiemu starzeniu pod wpływem działania ozonu, światła i podwyższonej temperatury; jest podatna na wilgoć; nie jest odporna na działanie wielu rozpuszczalników i olejów (m.in. izolacyjnych olejów mineralnych); jest materiałem palnym. Ulega niszczeniu w wyniku działania pleśni i bakterii.

Guma twarda (zwana ebonitem) wytwarzana jest w postaci płyt, rur, prętów i gotowych elementów. Jest ona mało higroskopijna, podatna na obróbkę skrawaniem i nieodporna na działanie oleju mineralnego.

Gumy miękkie stosuje się do izolowania kabli i przewodów, do wyrobu przeciwporażeniowego sprzętu ochronnego (rękawice, buty, chodniki), do wyrobu uszczelek w urządzeniach elektrycznych. Gum twardych używa się do wyrobu różnych kształtek izolacyjnych oraz wyrobu elementów instalacyjnych urządzeń teletechnicznych.